________________
३६२
समवायाङ्गसूत्रे आमवदितः खलु मास: अमिवतिसंवत्सरस्य द्वादशो भाग: 'एकतीसं साइ. रेगाई राइंदियाई' एकत्रिंशत् सातिरेकाणि-किश्चिदधिकानि रात्रिन्दिवानि राई. दियग्गेणं' रात्रिदिवाओण-रात्रिन्दिवपरिमाणेन प्रज्ञप्तः किश्चिदधिकत्रिंशद्रा त्रिन्दिवपरिमितोऽभिवतिमासो भवति । अयमर्थः-- यशीत्यधिकानि त्रिशतदि. नानि रात्रिन्दिवद्विषष्टिभागेषु चतुश्चत्वारिंशद्भागाश्च (३८३ ४४/६१) इयत्परिमितकालेन अभिवद्धितसंवत्सरो भवति, तस्य द्वादशों भागः-अभिवद्धितमास उच्यते । यस्मिन् वर्षेऽधिको मासो भवेदसौ अभिवद्धितसंवत्सर, इति । एकस्मिन अभिवतिसंवत्सरे त्रयोदशचन्द्रमासा भवन्ति । स चन्द्रमासो हि-एकोनत्रिंशता दिवसैरेकाहोरात्रद्विपष्टिमागानां द्वात्रिंशद्भागैश्च भवति । 'आइच्चे णं मासे' आदित्यः खलु मासा यावता कालेनादित्यो राशि भुङ्क्ते, तदात्मको मास: एकत्रिंशद्रात्रिन्दिवानि किंधिविसेरणाई' किंचिद्विशेषोनानि-अहोरात्रार्द्धन न्यतानीत्यर्थः, रात्रिन्दिवा ग्रेण प्रज्ञप्तः ॥ ६७ ॥ बात कही गई है। अभिवर्धित मास रात्रिदिन परिमाण की अपेक्षा कुछ अधिक३१इकतीस रातदिन का होता है। इसका तात्पर्य यह है कि तीनसौ तयासी और साठिया चवालोस भाग ३८३/४४-६० दिन का एक अभिवर्द्धित संवत्सर होताहै। इसका बारहवां भाग अभिवर्द्धित मास कहलाता है। जिस वर्ष में अधिक मास होता है वह अभिवर्द्धित संवंत र माना जाता है। इस एक अमिवर्द्धितवर्ष में तेरह१३ चन्द्रमान होते हैं । उनमें एक चन्द्रमास३१ इकतीस दिन और एक अहोरात्र के ६२बासठ भागों में से३२ बत्तीस भागों का अर्थात ३१इकतीसही और बासठिया बत्तीसभाग३१/३२-६२ दिनरात का आ जाता है। सूर्यमास-जितने समय में आदित्य राशि का भोग करता है उस मास का नाम सूर्यमास है यह कुछ विशेषकर इकतीस ३१ रातदिन का होता है। માસ) રાત્રી દિવસના પ્રમાણની અપેક્ષાએ ૩૧ એકત્રીસ રાત દિવસથી સહેજ વધારે સમય હોય છે. તેનું તાત્પર્ય એ છે કે-અભિવતિસંવત્સર (વર્ષ) ૩૮૩/૪૪-૬૦ ત્રણસેં ત્યાસી જાદિયા મારી માન દિવસનું થાય છે. તેના બારમા ભાગને અભિવધિતમાસ કહે છે. જે વર્ષમાં અધિકમાસ આવે છે, તે વર્ષને અભિવધિત સંવત્સર કહે છે. આ એક અભિવર્ધિત સંવત્સરમાં ૧૩ તેર ચંદ્ર માસ હોય છે. તેમાં ૩૧ એકત્રીસ દિવસ અને એક રાત્રિ દિવસના ૬૨. બાસઠ ભાગ પૈકી ૩૨ બર્વિસ भागीय 2. मेटटी मेयन्द्र मासना 3१ 3२-१२ बासठिया बत्रीस भाग દિન-રાત હોય છે. સૂર્ય માસ-જેટલા સમયમાં આદિત્ય રાશિને ભોગ કરે છે એટલે કે જે કોઈ એક રાશિમાં રહે છે. એટલા સમયને સૂર્યમાસ કહે છે. સૂર્યમાસ– કંઈક વિશેષ ઓછા ૩૧ એકત્રીસ દિનરાતને હોય છે,
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
