________________
भावबोधिनी टीका. पञ्चदशसमवाये पञ्चदशपरमाधार्मिकादीनां निरूपणम् २०३ मृषा तदसत्यामृषा. यथा-अस्ति जीवो द्रव्याथिकनयतो नित्यः पर्यायार्थिक नयतोऽनित्यः इत्यादि चिन्तनं सत्यम्, नास्ति जीवः एकान्तनित्यो वा जीव इत्यादि चिन्तनं मृषा, तद् विपरीतम् एषणीयं वस्त्र पात्रादिकमानेतन्यम्, वालग्लानदीनां वैयावृत्यं कर्तव्यम्, इत्यादि स्वरूपमात्र पर्यालोचनम्, तत्परमनसः प्रयोगः असत्यामृषामनः प्रयोगः । सञ्चवइप्पओगे' सत्यावाक् प्रयोगः, मोसवइप्पओगे' मृषापाक प्रयोगः, 'सञ्चमोसवइप्पओगे' सत्यमृषा वाक् प्रयोगः, 'असच्चामोसवइप्पओगे' असत्यामृषावाक्प्रयोगः। एते सत्यवाक् प्रयोगादयश्चत्वारः सत्यमनःप्रभृतिवद् विज्ञेयाः । तथा 'ओरालियसरीरकायपओगे'
औदारिकमेव शरीरमौदारिकशरीरम् , तदेव पुद्गलस्कन्ध समुदायरूपत्वात् उपचीयमानत्वाच कायः, तस्यः, प्रयोग औदारिकशरीरकायमयागः। अयं तिरथो मनुष्यस्य च पर्याप्तस्य भवति । 'ओरालियमीससरीरकायपओगे' औदासत्य हो और न असत्य हो वह अनुभयमनःप्रयोग है। जैसे-'जीव है और वह द्रव्यार्थिक नय की अपेक्षा से नित्य एवं पर्यायार्थिक नय की अपेक्षा से अनित्य है' इस प्रकार का विचार करना सत्य है । 'जीव नहीं हैं अथवा एकान्ततः वह नित्य है' ऐसी मान्यता रखना सो असत्य है। इससे विपरीत 'जो न सत्य हो और न असत्य ही हो-वह असत्यामृषामन है। इस मन का जो प्रयोग है वह असत्यामृषामनःप्रयोग है । जैसे-एषणीय वस्त्र पात्र आदि लेना चाहिये, बाल ग्लान आदिकों का वैयावृत्य करना चाहिये । इसी तरह से सत्यवचनप्रयोग आदि चार प्रकार का स्वरूप भी समझना चाहिये। औदारिक शरीर रूप काय का प्रयोग औदारिक शरीरकायप्रयोग है। यह पर्याप्त मनुष्य और तिर्यच के होता है । औदारिकमिश्रशरीरकाय का तात्पर्य औदारिक शरीर की ભય મનઃ પ્રવેગ છે. જેમ કે–જીવ છે અને તે દ્વવ્યાર્થિક નયની અપેક્ષાએ નિત્ય અને પર્યાયાધિક નયની અપેક્ષાએ અનિત્ય છે” આ વિચાર કરે તે સત્ય છે. "१ नथी, मय आन्तत: नित्य छ," की मान्यता रावी ते असत्य छे. તેથી વિપરીત “જે સત્ય ન હોય અને અસત્ય પણ ન હોય એવું અસત્યામૃષામન છે. અને તે મનને જે પ્રયોગ છે તેને અસત્યામૃષામનઃ પ્રયોગ કહે છે. જેમ કે એષણીય વસ્ત્ર પાત્ર આદિ લેવા જોઈએ, બાલ, ગ્લાન આદિનું વૈયાવૃત્ય કરવું જોઈએ” એજ રીતે સત્યવચન પ્રવેગ આદિ ચારનું સ્વરૂપ સમજવું.
દારિક શરીર રૂપ કાયને પ્રયોગ ઔદારિક શરીર કાય પ્રગ છે. તે પર્યાપ્ત મનુષ્ય અને તિર્યંચને થાય છે. દારિક મિશ્રશરીર કાનું તાત્પર્ય ઔદારિક શરી
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
