Page Text
________________
भावबोधिनी टीका. नवमसमवाये नवब्रह्मचर्यगुप्तेर्निरूपणम् अइमायाए आहारइत्ता'नो पानभोजनस्य अतिमात्रेण आहारयिता अधिकमात्रायां पानभोजनाकरणम् अष्टमी। 'नो सायासोक्खपडिबद्धे याविभवई' नो सात सौख्यप्रतिबद्धश्चापे भवति सातात-सात वेदनीयादुदयप्राप्ताद्यत्सौख्य तत्पतिबद्धश्चापि नो भवति-सुखानभिलाषिता नवमी गुप्तिः। नव संख्यका ब्रह्मचर्यागुप्तयःप्रज्ञप्ताः, तद्यथा- स्त्री पशुपण्डकसंसक्तानां शय्यासनानां 'सेवणया' सेवनेन यावत् सातसौख्यप्रतिबद्धश्चापि भवति । ब्रह्मचर्यगुप्तौ अकरणीयतया यदुक्तं तत्करणं ब्रह्मचर्यास्यागुप्तिः । नवसंख्यकानि ब्रह्मचर्याणि प्रज्ञप्तानि-ब्रह्मचर्यम्, ब्रह्म-तपः सयमानुष्ठानम् तस्य चर्यमासेवनम् = ब्रह्मचर्यम्, तत्पतिपादकानि आचाराङ्गप्रथमश्रुतम्कंधप्रतिबद्धानि अध्ययनानि ब्रह्मचर्याणि, तद्यथा-'सत्थपरिणा' शस्त्रपरिज्ञा-जीवोपमर्दन हेतोर्द्रव्य भावहोता है। यह सातवीं गुप्ति है। अधिक मात्रा में पान भोजन नहीं करना, यह आठवीं गुप्ति है ८ तथा सातावेदनीय कर्म के उदय से जो सुख प्राप्तहोता है उसमें प्रतिबद्ध नहीं होना, यह नौवीं गुप्ति है९ । नौ ब्रह्मचर्य की अगुप्तियां कही हैं। वे इस प्रकार से हैं-स्त्री, पश, पंडक से संसक्त-युक्त शय्या और आसन का सेवन करना, यावत् सातावेदनीयकर्म के उदय से प्राप्त सुख में प्रतिबद्ध होना। तात्पर्य यह है कि ब्रह्मचर्यगुप्ति में जो २ अकरणीय रूप से कहा गया है उसका करना यही ब्रह्मचर्य की अगुप्ती है। नौ प्रकार के ब्रह्मचर्य कहे गये हैं वे इस प्रकार हैं-तप और संयम रूप अनुष्ठान का नाम ब्रह्म में । इस ब्रह्म का चर्यआसेवन करना इसका नाम ब्रह्मचर्य है। इस ब्रह्मचर्य के प्रतिपादक जो आचारांग के प्रथमश्रुतस्कंध में प्रतिबद्ध अध्ययन हैं वे ब्रह्मचर्य हैं । जैसे शस्त्रपरिज्ञा नामक अध्ययन-द्रव्यभाव के भेद से अनेकविध ऐसा जो પ્રમાણમાં ભેજન ન લેવું, તે આઠમી ગુપ્તિ છે, તથા સાતવેદનીય કર્મના ઉદયથી જે સુખ પ્રાપ્ત થાય છે તેનાં જકડવું નહીં, તે નવમી ગુપ્તિ છે. બ્રહ્મચર્યની નવ અગતિ બતાવી છે, તે આ પ્રમાણે છે –
- સ્ત્રી, પશુ, પંડક-નપુંસકની સાથે શય્યાનું સેવન કરવું,” ત્યાંથી શરૂ કરીને “સાતવેદનીય કર્મના ઉદયથી પ્રાપ્ત સુખને પ્રતિબદ્ધ થવું જકડાવું” સુધી આગળ પ્રમાણે સમજવું. એટલે કે બ્રહ્મચર્ય-ગુપ્તિમાં જે કરવા લાયક નથી એમ ગણાવ્યું છે, તે કાર્ય કરવું એજ બ્રહ્મચર્યની અગુણિ છે.
બ્રહ્મચર્ય નવ પ્રકારના કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે છે–તપ અને સંયમ રૂપ सनुहाननु नाम ब्रह्म छे. ब्रह्मनु यय-सेवन ४२, ब्रह्मययः छ. मा બ્રહ્મચર્યનું પ્રતિપાદન કરનાર આચારાંગના પહેલાં તસ્કંધમાં જે પ્રતિબદ્ધ અધ્યયને છે તે બ્રહ્મચર્ય છે. જેમ કે શસ્ત્રપરિજ્ઞા નામનું અધ્યયન-દ્રવ્યભાવના ભેદથી
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
| SR No. | 006314 |
| Book Title | Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1219 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_samvayang |
| File Size | 68 MB |