________________
समवायाङ्गसूत्रे
टीका- 'जंबुद्दीवे णं' इत्यादि - जम्बूद्वीपे खलु द्वीपे भारते वर्षेऽम्यामवसपिंण्यां नव 'दसारमंडला' दशाराव्यतिरिक्तत्वाद् दशारा वासुदेववल देवास्तेषां मण्डलानि= समुदायाः = वासुदेवबलदेवद्वयसमुदाया इत्यर्थः, 'होत्था' आसन् 'तं जहा ' तद्यथा - 'उत्तमपुरिसा' उत्तमपुरुषाः, तीर्थकरादीनां चतुष्पञ्चाशत् उत्तम पुरुषाणां मध्यवर्त्तित्वात्, 'मज्झिमपुरिसा' मध्यमपुरुषाः -- तीर्थकराणां चक्रवर्तिनां वासुदेवादीनां च बलाद्यपेक्षया मध्यवर्त्तित्वात्, 'पहाणपुरिसा' प्रधानपुरुषाः- तत्कालोद्भव पुरुषेषु शौर्यादिभिः प्रधानत्वात्, 'ओजंसी' ओजस्विनः= मनोबलयुक्ताः, 'तेयंसी' तेजस्विनः - देदीप्यमानशरीरा: 'वचंसी' वर्चस्विनःशारीरवलयुक्ताः 'जसंसो' यशस्विनः - पराक्रमित्वात्मसिद्धिं प्राप्ताः, 'छायंसी'
११०२
टीका- 'जंबूद्दीवे णं दीवे' इत्यादि इस जंबूद्वीप के वर्तमान भरत - क्षेत्र के अन्दर इस अवसर्पिणीकाल में नौ वासुदेल और बलदेव हुए हैं। यहां दशाहशब्द अपने से अव्यतिरिक्त-अभिन्न होने के कारण वासुदेव और बलदेव का वाचक है । मंडल शब्द समुदाय का वाचक है । अर्थात् एक बलदेव और एक वासुदेव इस तरह से इनके दो दो के नौ युगल हुए हैं। ये तीर्थंकरादिक ५४ चोपन उत्तमपुरुषों के मध्यवर्ती होने के कारण उत्तमपुरुष, तीर्थंकर चक्रवर्ती और वासुदेव आदिकों के बल आदि की अपेक्षा मध्यवर्ती होने के कारण मध्यपुरुष तथा उनके समय में उत्पन्न हुए पुरुषों में शौर्य आदि की अपेक्षा प्रधान होने के कारण प्रधानपुरुष माने जाते हैं। ये मनोबल से युक्त थे - अतः ओजस्वी थे, इनका शरीर देदीप्यमान था इसलिये तेजस्वी थे । शारीरिक बल से ये संपन्न थे इसलिये वर्चस्वी थे । पराक्रमी होने के
टीडार्थ - "जंबूद्दीवे णं दीवे" इत्यादि - माजूद्वीपमां आवेला भरतक्षेत्रमां આ અવસર્પિણી કાળમાં નવ વાસુદેવ અને નવ ખળદેવ થઈ ગયા छे. अहीं 'दशाह' शब्द अभिन्न होवाने भरले बासुदेव भने जजहेबने। बाय! छे. भेटले કે એક બળદેવ અને એક વાસુદેવ એ પ્રમાણે તેમના અબ્બેનાં નવ યુગલ થયાં છે, તીર્થં કરાદિ ૫૪ ચેાપન પુરુષામાં તેમની ગણના થતી હાવાથી તેમને ઉત્તમ પુરુષા કહ્યા છે તૌકર ચક્રવતી વગેરેની અપેક્ષાએ ખળ આદિની અપેક્ષાએ તેએ મધ્યવતી હોય છે તેથી તેમને મધ્યમપુરુષ કહ્યા છે. તથા તેમના સમકા લીન પુરુષોમાં શૌય આદિની અપેક્ષાએ તેએ શ્રેષ્ઠ હતા તેથી તેમને પ્રધાનપુરુષો કહ્યા છે. તેએ મને બળવાળા હવાને કારણે એજસ્વી હતા, તેમનું શરીર કૈદીપ્યમાન હુવાથી તેઆ તેજસ્વી હતા. શારીરિક બળવાળા હોવાથી તેઓ વસ્વી
અ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
