________________
स्थानाङ्गसूत्रे छाया-अष्ट समितयः प्रज्ञताः, तद्यथाः-ई-समितिः १, माषासमितिः २, एपणासमितिः ३, आदानमाण्डमात्रनिक्षेपणासमितिः ४, उच्चारप्रस्रवणखेलजल्लशिवाणपरिष्ठापनिकासमितिः ५, मनोगुप्तिः ६, वाग्गुप्तिः ७ कायगुप्तिः ८ । ॥सु० १६॥
टीका-' अट्ट समिई श्रो' इत्यादि--
समितयः-सम्सम्यक्, एकीभावेन या इतयः ७ शोभनकानपरिणामधेष्टाः, यद्वा-सं-संगता इतया-परत्तपः-समितयः पाणिपरितापपरिजिहीर्षया सम्यक्सवृत्तयः, ता अष्टविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-ईर्यासमितिः-ईरणमीर्या गमनं, तत्र या समितिः-सम्यगेकीमावेन या रागद्वेषराहित्येन प्रवर्तनं-प्रखरतरसहस्रकरकरनिकरप्रकाशितासु दिशामु पदार्थावेक्षणक्षमे च क्षुषि मनुष्यरथचक्रतुरगखुरक्षुण्ण
टीकार्य-समितियां आठ कही गई हैं, जैसे-ईर्यासमिति १, भाषा समिति २, एषणा समिति ३, आदानभाण्डमात्रनिक्षेपणा समिति ४, उच्चारप्रस्रवणखेल जल्लशिवाणपरिष्ठापनिकासमिति ५, मनोगुसि ६, वाग्गुप्ति ७, और कायगुप्ति ८, एकीभावरूपसे जो शोभन एकाग्र परिणामकी चेष्टाएँ हैं, वे अथवा-प्राणियोंको परिताप करनेकी प्रवृत्तिको छोडनेकी इच्छासे जो सम्यक् प्रवृत्तियां हैं वे समितियां हैं। ये समितियां पूर्वोक्त रूपसे जो आठ प्रकारकी कही गई हैं-सो उनका तात्पर्य ऐसा है, कि जब सूर्यके प्रखरतर किरणोंसे दिशाएँ प्रकाशित होना वे और आंखोंमें भी पदार्थावलोकन करनेकी क्षमता अच्छी तरहसे आ जावे तब मनुष्य रथचक्र, तुरग खुर, इनसे
टी10---" अढ समिईओ पण्णत्ताओ" त्या
नाय प्रभा 248 समितिमे। ही छ-(१) ध्यसमिति, (२) लाषा समिति, (३) मेषए। समिति, (४) माहानमा मात्र निक्षेप समिति, (५) ઉચ્ચાર પ્રસવણ ખેલ જલ શિંઘાણ પરિષ્ઠાપનિક સમિતિ, (૬) મનગુપ્તિ, (७) पाशुति अने (८) यति.
એકીભાવ રૂપે (એકાગ્ર ભાવપૂર્વકની) જે શેભન એકાગ્રપરિણામની ચેષ્ટાઓ છે તેમને સમિતિ કહે છે. અથવા જેને પરિતાપ કરવાની પ્રવૃત્તિને છોડવાની ઈચ્છા પૂર્વક જે સમ્યફ પ્રવૃત્તિઓ કરવામાં આવે છે, તેમનું નામ સમિતિઓ છે. હવે તેના આઠ પ્રકારનું સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે છે–
(૧) ઇસમિતિ-જ્યારે સૂર્યના પ્રખરતર કિરણો વડે દિશાઓ પ્રકાશિત થવા માંડે, અને દરેકે દરેક વસ્તુને આંખે વડે બરાબર જોઈ શકાય એ પ્રકાશ બધે વ્યાપી જાય, જ્યારે મનુષ્યના ચાલવાથી, રથચક અને અશ્વાદિના
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
