________________
६७२
____स्थानाङ्गसूत्रे पूर्वसूत्रे पुरुषाणां दश दशा उक्ताः, अतः पुरुषसमानधर्माणां वनस्पतीनां ता दशाः प्रकारान्तरत आह
मूलम्-दस तणवणस्सइकाइया पण्णत्ता-मूले १ कंदे २ जाय पुप्फे ८ फले ९ बीए १०॥ सू. ७९॥
छाया-दश तृणवनस्पतिकायिकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-मूलम् १ कन्दो २ यावत् पुष्पम् ८ फलं ९ बीजम् १० ॥ सू० ७९॥
टीका-'दस तणपणस्सइ'-इत्यादि
तृणवनस्पतिकायिका:-तृणमिव वनस्पतिकायिकाः। तृणसाधर्म्य चैषां बादरत्वेन। तेन सूक्ष्मा नात्र विवक्षिताः । ते च बादरा वनस्पतिकायिका दशसंख्यकाः प्रज्ञप्ताः। तद्यथा-'मूलम्' इत्यादि । तत्र-मूलम् प्रसिद्धम् १, कन्दा स्कन्धाधोवर्ती भागः २, यावत् करणात्- " स्कन्धा स्थुडमिति प्रसिद्धः ३, त्वमसिद्धा ४, शाला: शाखा ५, प्रवालम् = ४, पत्रं प्रसिद्धम् ६," इत्येतानि पञ्चपदानि संग्राह्याणि। तथा-पुष्पादीनि त्रीणि पदानि प्रसिद्धानि १० ॥ सू० ७९ ॥
इस प्रकार से पुरुषोंकी १० दशाओंका कथन कर अब सूत्रकार पुरुष समान धर्मवाली वनस्पतियोंकी उन दशाओंका वर्णन प्रकारान्तरसे करते हैं- "दस तणवणस्सइकाइया पण्णत्ता-इत्यादि। सूत्र ॥७९॥
टीकार्थ-बादर होनेसे तृणके जैसे बादरवनस्पति कायिक १० प्रकार के कहे गये हैं-जैसे-मूल १ कन्द २ यावत् पुष्प ८फल ९ और बीज १० इनमें मूल नाम जडका है,कन्द नाम स्कन्धके अधोवर्ती भागका नाम कन्दा है. यहां यावत् पदसे स्कन्ध-थुइ त्वचा शाला-शाखा, प्रवाल-कोपल एवं पत्र,इनका ग्रहण हुआ है।तथा-पुष्प,फल एवं बीज ये प्रसिद्ध हैं ।सूत्र॥७९॥
આગલા સત્રમાં પુરુષોની દસ દશાઓનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું. હવે સૂત્રકાર પુરુષસમાન ધમવાળી વનસ્પતિઓની દશ દશાઓનું નિરૂપણ કરે છે
"दसतणवणस्सइकाइया पण्णत्ता' त्याह--(सू. ७८)
ટીકાર્થ–બાદર હોવાને લીધે તૃણના જેવા બાદર વનસ્પતિકાયિકના દસ પ્રકાર Bा छ-(1) भूस, (२) ६ (यात्) (८) ५०५, (6) ५ मने (१०) मी. मही यावत ५४ द्वारा नीयन पहे। 8५ ४२वाभा माव्या-(3) २४६ (23), (४) (१५ (स), (५) , (6) प्रवास, (७) पत्र.
જેના આધારે ઝાડ કે છોડ જમીન ઉપર ઊભાં રહે છે. તેનું નામ મૂળ છે. રકન્ટ-થડને જે ભાગ જમીનમાં રહેલું હોય છે તેને સ્કન્દ કહે છે.
પ્રવાલ-અંક અથવા કુમળાં પર્ણોને પ્રવાલ કહે છે. શાખા એટલે થડથી નીકળતી ડાળી છે. પુષ્પ, ફલ અને બીજા શબ્દો જાણીતા છે. | સૂ. ૭૯
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
