________________
३५६
स्थानाङ्गस्त्रे
सौधर्मः १ ईशानः २ सनत्कुमारः ३ माहेन्द्रः ४ ब्रह्मलोको ५ लान्तकः ६ महाशुक्रः ७ सहस्रारः ८ प्राणतः ९ अच्युतः १० इति दश । आनतारणौ तु इन्द्रानविष्ठिताविति । तथा एतेषु दशसु कल्पेषु क्रमेण शक्रः १ ईशानः २ सनत्कुमारः ३ माहेन्द्रः ४ ब्रह्मा ५ लान्तकः ६ महाशुक्रः ७ सहस्रारः ८ प्राणतः ९ अच्युतः १० इत्येते दश इन्द्रा बोध्याः । अमुमेवार्थमाह सूत्रकारः - 'एएसु णं दस कप्पे दस इंदा' इति । तथा एतेषु दशसु कल्पेसु शक्रादीनां दशानामिंद्राणां पारियानिकविमानानि परियानं=स्य स्व कल्पादन्यत्र गमनम्, तत्प्रयोजनं येषां तानि पारियानिकानि = गमनप्रयोजनानि तानि च तानि विमानानि पालकाद्यभिधेयानि दशसंख्यकानि बोध्यानि । तत्र शक्रस्य पालक विमानम् १, ईशानस्य पुष्पकः २, सनत्कुमारस्य सौमनसः ३, माहेन्द्रस्य व्यवहार से युक्त कहे गये हैं वे इस प्रकार से हैं - सौधर्म १ ईशान २ सनत्कुमार ३ माहेन्द्र ४ ब्रह्मलोक ५ लान्तक६ महाशुक्र ७ सहस्रार ८ प्राणत ९ और अच्युत १० आनत और आरण ये दो देवलोक इन्द्र से अधिष्ठित हैं । तथा इन १० कल्पों में क्रम से शक्र १ ईशान २ सनकुमार ३ माहेन्द्र ४ ब्रह्म ५ लान्तक ६ महाशुक्र ७ सहस्रार ८ प्राणत ९ और अच्युत ये १० इन्द्र हैं । इसी बातको सूत्रकार ने " एएसु णं दस कप्पे दस इंदा" इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट किया है। इन दश कल्पों में शक्रादिक दश इन्द्रों के परियानिक विमान अपने २ कल्प से अन्यत्र लेजाने के प्रयोजनवाले ऐसे पालक आदि नामवाले विमानदश हैं। पालक नामका विमान शक्रका है। पुष्पक विमान ईशानका नाम नीचे प्रभाले छे- (1) सौधर्म, (२) ईशान, (3) सनत्कुमार, (४) भाडेन्द्र, (4) ब्रह्मसोड, (६) सान्त, (७) महाशुद्ध, (८) सहस्रार (८) प्राणुत भने (१०) અયુત. આનત આરણ, આ એ કલ્પા ઈન્દ્રોથી અનધિષ્ઠિત છે એટલે કે તે બે કલ્પામાં ઇન્દ્રોના નિવાસ હાતા નથી. આ દશ કલ્પામાં અનુક્રમે (૧) શકે, (२) ईशान, (3) सनत्कुमार, (४) भाडेन्द्र, (4) श्रह्म, (६) सान्त, (७) महाशु, (८) सहसार, (4) आयुत भने (१०) अभ्युत नामना इन्द्रो वसे छे. मे पातने सूत्रारे-" पपसु णं दससु कप्पेसु दस इंदा ” मा सूत्रपाठ द्वारा વ્યક્ત કરી છે.
ઉપર્યુ ક્ત દસ પૈાના જે દસ ઇન્દ્રો કહ્યા છે તેમના ૧૦ પારિયાનિક વિમાન કહ્યાં છે. પેાતપેાતાના કલ્પમાંથી અન્ય સ્થળે ગમન કરવા માટે જે પાલક વિમાના હોય છે તેમને પારિયાનિક કહે છે. તેમનાં નામ નીચે પ્રમાણે છે. - (१) शडेना विमाननुं नाम यास विमान छे. (२) ईशानना विमाननु नाभ પુષ્પક વિમાન છે. (૩) સનત્કુમારના વિમાનનું નામ સૌમનસ છે. (૪) માહેન્દ્ર
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
