________________
६५२
स्थानाङ्गसूत्रे छाया-जम्बूद्वीपे द्वीपे भारते वर्षेऽतीतायामुत्सर्पिण्या दशकुलकरा अभवन् , तद्यथा-शतज्वलः १ शतायुध २ अनन्तसेनोऽ ३ मितसेनश्च ४ तर्कसेनः ५ भीमसेनः ६ महाभीमसेनश्च ७ सप्तमः ॥१॥ दृढरथो ८ दशरथः ९ शतरथः १०॥ जम्बूद्वीपे द्वीपे भारत वर्षे आगमिष्यन्त्यामुत्सपिण्यां दशकुलकरा भविष्यन्ति, तद्यथा-सीमङ्करः १ सीमंधरः २ क्षेमङ्करः ३ क्षेमन्धरः ४ विमलवाहनः ५ समुचिः ६ प्रतिश्रुतः ७ दृढधनुः ८ दशधनुः ९ शतधनुः १०॥१० ७३॥
टीका-'जंबुद्दीचे दीवे' इत्यादि
जम्बूदीपस्थितभरतक्षेत्रेऽतीतायाम् उत्सर्पिण्या दशकुलकराः कुलकरणशीला विशिष्टवुदिमन्तो लोकव्यवस्थाविधानदक्षाः पुरुषविशेषाः प्रज्ञप्ताः,तद्यथा-'शतज्यल'
काल के अधिकारको लेकर ही अब सूत्रकार काल विशेष में होने वाले कुलकरों के नामोंका कथन करते है
"जंबुद्दीचे दीवे भारहे वासे तीयाए"-इत्यादि । सू० ॥७३॥
टीकार्य-जम्बुद्वीपस्थित भरत क्षेत्र में अतीत उत्सर्पिणी कालमें १० कुलकर हुए हैं. उनके नाम इस प्रकार से हैं
शतज्वल १ शतायु २ अनन्तसेन ३ अमितसेन ४ भीमसेन ६ महाभीमसेन ७ दृढरथ ८ दशरथ ९ एवं शतरथ १० कुलको (मर्यादाको) करने के स्वभाववाले, विशिष्ट बुद्धिवाले एवं लोकव्यवस्था करने में दक्ष जो पुरुष विशेष होते हैं वे कुलकर कहलाते हैं इसी प्रकार जम्बुद्वीप स्थित आगामी उत्पपिणीकाल में १० कुलकर होगें उनके नाम इस
કાળને અધિકાર ચાલી રહ્યો છે. તેથી હવે સૂત્રકાર કાળવિશેષમાં થઈ ગયેલા કુલકરના નામનું કથન કરે છે.
" जंबुद्दीचे दीवे भारहे वासे तीयाए" त्याह-(सू. ७3)
ટીકાર્ય–જબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં અતીત ઉત્સર્પિણી કાળમાં જે દસ કુલકરે यया इता, तमना नाम मा प्रमाणे उतां-(१) शdere, (२) शतायु, (3) अनन्तसेन, (४) अभितसेन, (६) लीमसेन, (७) महाभीमसेन, (८) १८२५, (6) ६५२५ भने (१०) शत२थ.
કુળની રચના કરનારા-કુળની મર્યાદા બાંધનાર, વિશિષ્ટ બુદ્ધિવાળા અને લોકયવસ્થામાં નિપુણ એવાં જે પુરુષ થઈ ગયાં છે. તેમને કુલકર કહે છે. જેમ અતીત ઉત્સર્પિણી કાળમાં થયેલા દસ કુલકરોનાં નામ પ્રકટ કરવામાં આવ્યાં, એજ પ્રમાણે હવે આગામી ઉત્સર્પિણીકાળમાં થનારા કુલકરોનાં નામ પ્રકટ કરવામાં આવે છે–આગામી ઉત્સર્પિણ કાળમાં જ બુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
