________________
सुधा टीका स्था० १० सू० ३८ मिथ्यात्वनिरूपणम्
टीका- ' दसविहे मिच्छत्ते ' इत्यादि
मिथ्यात्वं = विपरीतज्ञानं दशविधं प्रज्ञप्तम्, तद्यथा - अधर्मे= प्राणातिपातादौ धर्मसंज्ञा = धर्मबुद्धिरिति प्रथमम् १। तथा धर्मे प्राणातिपातविरमणादि लक्षणे आप्तवचने अधर्मसञ्ज्ञा - अधर्मत्वेन श्रद्धानं, विपरीत बुद्धित्वात् । विपरीत बुद्धिस्तु भगवद्विषये अनासत्वाभिमतत्वेन । तथाहि - ' सर्व एव पुरुषारागादिमन्तोऽसर्वज्ञाश्च पुरुपत्वाद् यथाऽहम् ' इत्यनुमानेन पुरुषभूतास्तीर्थकरा अपि रागादिमन्तोऽसर्वज्ञाश्व,
" दसविहे मिच्छत्ते पण्णत्ते " इत्यादि । सूत्र ३८ ॥
टीकार्थ - मिथ्यात्व दश प्रकारका कहा गया है विपरीत अज्ञानका नाम मिथ्यात्व है यह मिथ्यात्व जो दश प्रकारका कहा गया हैं-सो उसका तात्पर्य इस प्रकार से है-" अधर्मे धर्मसंज्ञा " प्राणातिपात आदि रूप अधर्म में धर्मबुद्धि रखना ( धर्मका श्रद्धान करना ) यह मिथ्यात्वका प्रथम भेद हैं " धर्मे अधर्म संज्ञा " प्राणातिपात विरमण आदिरूप धर्म में इस प्रकार के आप्तवचनमें अधर्म रूपताका ध्यान करनाविपरीत ( श्रद्धान करना ) यह मिध्यात्वका द्वितीय भेद हैं क्योंकि इस प्रकारकी बुद्धि रखनेवालेकी बुद्धि विपरीत इसलिये मानी गई हैं कि वह भगवान्को अनाप्त-आप्त-वीत सर्वज्ञ रूपसे मानता है उसका कहना ऐसा है कि जितने भी पुरुष हैं वे सब रागादिवाले एवं असर्वज्ञ हैं क्योंकि वे पुरुष हैं जैसे कि हम इस प्रकारके अनुमान से पुरुष रूप तीर्थंकर भी रागादियुक्त और असर्वज्ञ कोटिमें आ जाते दसविहे मिच्छत्ते पण्णत्ते " त्याहि - (सू. ३८
ટીકા”–વિપરીત જ્ઞાનને મિથ્યાત્વ કહે છે. તે મિથ્યાત્વના નીચે પ્રમાણે ૧૦ પ્રકાર કહ્યા છે—
66
४७५
(१) अधर्मे धर्मसंज्ञा " - प्राणातिपात आदि अधर्म ने धर्म३य मानवो ते मिथ्यात्वना पडेतेा लेढ छे. (२) " धर्मं अधर्म संज्ञा " प्रातिपात विरभाशु આહિરૂપ ધર્મ માં આ પ્રકારના આપ્તવચન પ્રત્યે શ્રદ્ધા રાખવાને ખદલે તેના કરતાં વિપરીત ખાખતમાં શ્રદ્ધા રાખવી, આ મિથ્યાત્વના ખીજો લે છે. આ પ્રકારના વિચાર કરનારની બુદ્ધિને વિપરીત કહેવાનુ કારણ એ છે કે તે ભગવાનને અનાસરૂપે માને છે. આ પ્રકારની માન્યતાવાળા લેાકા એવું કહે છે કે જેટલા પુરુષા છે તે બધાં રાગાદ્ધિથી યુક્ત હોય છે અને અસજ્ઞ હૈય છે, કારણ કે તેઓ પણ આપણી જ જેમ પુરુષા જ છે. આ પ્રકારની માન્યતા સ્વીકારવામાં આવે તેા પુરુષરૂપ તીથ કરીને પણ રાગાદિથી યુક્ત અને અસ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
