________________
सुधा टीका स्था० १० सू०२९ चमरायच्युतेन्द्राणामुत्पातपर्वतनिरूपणम् ४४७ पर्वतः शक्रप्रभनामकः । तल्लोकपालानां सोमयमवरुणवैश्रवणानामुत्पातपर्वताः सोमप्रम-यमप्रभ-वरुणपभ-वैश्रवणमभनामानः । शक्रस्योत्पातपर्वतस्य यत्पमाणं तदेव प्रमाणं तल्लोकपालोत्पातपर्वतानामपि बोध्यम् । कुण्डलवरद्वीपस्थितकुण्डलपर्वते दक्षिणतः शक्रेन्द्रस्य षोडश राजधान्यः सन्ति, तासु चतसृणां चतसृणां राजधानीनां मध्ये शक्रस्य चतुर्णा लोकपालानामुत्पातपर्वता यथाक्रमं वोध्याः । तथा-ईशानस्य औदीच्यस्य देवेन्द्रस्य देवराजस्य उत्पातपर्यतः ईशानभनामकः। स च शक्रोत्पातपर्वतप्रमाणः । तल्लोकपालानां सोमयमवश्रवणवरुणानामुत्पातदक्षिण दिशाका अधिपति है, इसके चार लोकपाल हैं-जिनके नाम इस प्रकारसे हैं-सोम १, यम २, वरुण ३, और वैश्रवण इनके भी अपने २ उत्पात पर्वत हैं-जिनका नाम-सोमप्रभ १ वमप्रभ २ वरुण. प्रभ ३ और वैश्रवणप्रभ ४ इस प्रकारसे है, शक्रके उत्पातपर्वतका जो प्रमाण है वही प्रमाण उसके लोकपालोंके उत्पातपर्वतोंका है, कुण्डलवरद्वीपमें स्थित जो कुण्डल पर्वत है उस कुण्डलपर्वत पर दक्षिण दिशाकी ओर शक्रेन्द्रकी १६ राजधानियां हैं। उनमें से चार चार राजधानियोंके बीचमें शक्रके चार २ लोकपालोंके उत्पातपर्वत यथाक्रमसे जानना चाहिये, तथा-देवेन्द्र देवराज ईशानका जो उत्पात पर्वत है, उसका नाम ईशान प्रभ है, यह ईशान उत्तर दिशाका अधिपति है, इसके उत्पातपर्वतको प्रमाण शक्रके उत्पातपर्वतके जैसा है, इसके भी जो लोकपाल हैं, उनका नाम भी सोम, यम वैश्रमण છે. શક્ર દક્ષિણાઈને અધિપતિ છે. તેના ચાર લોકપાલોનાં નામ નીચે પ્રમાણે छ-(१) सोम, (२) यम, (3) १०१ अने (४) पैश्रवण. ते न्यारेपासना उत्पात ५ i नाम से मश: ५४८ ४२वामां आवे छे-(१) सोमप्रस, (२) ચમપ્રભ, (૩) વરુણપ્રભ અને (૪) વૈશ્રવણપ્રભ. શકના ઉત્પાત પર્વતનું જે પ્રમાણ આ સૂત્રમાં આગળ પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે, એટલું જ તેના લેકપાલના ઉત્પાત પર્વતનું પ્રમાણ પણ સમજવું. કુંડલવર દ્વીપમાં જે કુંડલપર્વત છે તે કુંડલપર્વત પર દક્ષિણ દિશા તરફ કેન્દ્રની ૧૬ રાજધાની છે. તેમાંની ચાર ચાર રાજધાનીઓની વચ્ચે શકના ચાર લેકપાલેના ઉત્પાત પર્વતનાં ક્રમશ: આવેલા છે. એમ સમજવું. ઉત્તર દિશાના અધિપતિ દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનના ઉત્પાત પર્વતનું નામ ઈશાનપ્રભ છે. આ ઈશાનપ્રભ ઉત્પાતપર્વતનું પ્રમાણ શકના શક્રપ્રભ ઉત્પાત પર્વતના જેવું જ છે. દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનના ચાર લેકपासोनi नाम नये प्रमाणे छे-(१) साम, (२) यम, (3) श्र१५) मन (४)
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
