________________
सुधा टीका स्था०९ सू० ३०प्रायश्चित्तस्यरूपनिरूपणम्
२८१ पूर्व भिक्षुपतिमोक्ता सम्पति तत्र संलग्नातीचारस्य प्रायश्चित्तं भवतीति पायश्चित्तसूत्रमाह
__ मूलम्--णवविहे पायच्छित्ते पण्णत्ते, तं जहा-आलोयणारिहे जाव मूलारिहे अणवटुप्पारिहे ॥ सू० ३०॥ ____ छाया-नयविधं प्रायश्चित्तं प्रज्ञप्तम् तद्यथा-आलोचनाई यावत् मूलार्हम् ८ अनवस्थाप्याहम् ९॥ म०३०॥ ____टीका-" णयविहे पायच्छित्ते " इत्यादि--प्रायश्चित्तं-पापविशोधनं नवविधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-आलोचनाम्-आलोचना-गुरुं प्रति स्पपापस्य निवेदनं, तद्रूपा शुद्धिः, तामहतीत्यालोचनाम् १ एकमन्यत्रापि । ' यावत् ' पदेन-प्रतिक्रमणाई २, तदुभयार्ह ३, विवेकार्ह ४, व्युत्सर्गार्ह ५. तपोऽहं ६, छेदाई ७ इति पड़ग्राह्याणि, तथा-मूलाहम् ८, अनवस्थाप्यारीम् ९, तत्र प्रतिक्रमणं___ इस प्रकारके भिक्षु प्रतिमाका कथन करके अब सूत्रकार उसमें लगे हुए अतिचारका प्रायश्चित्त होता है, इस अभिप्रायसे प्रायश्चित्त सूत्रका कथन करते हैं-" णवविहे पायच्छित्ते पण्णत्ते" इत्यादि ।
टीकार्थ-पाप विशोधनका नाम प्रायश्चित्त है, यह पापविशोधन रूप प्रायश्चित्त नौ प्रकारका कहा गयाहै, वह इस प्रकारसे है-आलोचनाई१, यावत् मूलाई और अनवस्थाप्याई ९, इनमें गुरूके प्रति जो अपने पापका निवेदन है, वह आलोचना है, इस आलोचना रूप शुद्धिके योग्य जो होता है वह आलोचनाह प्रायश्चित्तहै १ इसी प्रकारसे अन्यत्र
भी जानना चाहिये यहां यावत्पदसे-"प्रतिक्रमणाई २, तदुभयाहं ३, विवेकाई ४ व्युत्सहिं ५, तपोऽहं ६, छेदाई ७" इन छह प्रायश्चित्तोंका ग्रहण हुआ है, मिथ्या दुष्कृत देना इसका नाम प्रतिक्रमण है,
આ રીતે ભિક્ષુપ્રતિમાનું કથન કરીને હવે સૂત્રકાર તેમાં લાગેલા અતિચારનું પ્રાયશ્ચિત્ત થાય છે. તે અભિપ્રાયથી પ્રાયશ્ચિત્ત સૂત્રનું કથન કરે છે.
"णयविहे पायच्छित्ते पण्णत्ते" त्याह-(सू 3०) ટીકાથ–પાપવિશેધન (પાપની શુદ્ધિ નું નામ પ્રાયશ્ચિત્ત છે. તે પાપવિશે ધન રૂપ પ્રાયશ્ચિત્ત નવ પ્રકારનું કહ્યું છે. તે પ્રકારે નીચે પ્રમાણે છે
(१) मासायना, (२) प्रतिभा , (3) तमया, (४) (4आई (५) व्युत्सा , (६) त५:५६ (७) छ।, (८) भूदा माने (4) मनवाया
આલોચનાઈ ગુરુની પાસે આલેચના (નિવેદન) કરવાથી જ જે પાપની વિશુદ્ધિ થઈ જાય છે એવા પાપને આલેચનાઈ પાપ કહે છે, અને એવા પાપના પ્રાયશ્ચિત્તને આલેચનાઈ પ્રાયશ્ચિત્ત કહે છે. એ જ પ્રમાણે આગળ પણ સમજવું. स्था०-३६
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
