________________
पणत
२१०
स्थानाङ्गसूत्रे द्वारकाः कुलकोटयस्तासां शतसहस्राणि लक्षाणि प्रज्ञप्तानि-प्ररूपितानि । अयं भावः-त्रीन्द्रियजाती या योनयः-द्विलक्षसंख्यकानि उत्पत्तिस्थानानि तत्प्रभवायाः कुलकोटयस्ता अष्टलक्षसंख्यका बोध्या इति । एकस्यामपि योनौ अनेककु. लानि संभवन्ति । यथा-गोमयरूपायामेकस्यां योनौ विचित्राकाराः कुम्यादय उत्पधन्ते, अतोऽष्टलक्षसंख्यकाः कुलकोटयो भवन्तीति । 'जोणिपमुह ' इति विशेषणस्य परनिपातः प्राकृतत्यादिति ॥ सू० ७२ ॥
श्रीन्द्रियाश्च कर्मपुद्गलचयादिसत्त्वे एव भवन्तीति चयादीनाह--
मूलम्--जीवा णं अहाणणिव्यत्तिए पोग्गले पावकम्मत्ताए चिणिसु वा चिणंति वा चिणिस्संति वा, तं जहा--पढमसमय. नेरइय निव्वत्तिए जाव अपढमसमयदेवनिव्यत्तिए। एवं-- चिण उपचिण जाव निजरा चेव । अट्ठ पएसिया खंधा अणंता पण्णत्ता । अट्ट पएसोगाढा पोग्गला अणंता पण्णत्ता जाव अट्टगुणलुक्खा पोग्गला अणंता पण्णत्ता । सू० ७३ ॥
॥ अट्ठमं ठाणं सम्मत्तं ॥ ८॥ छाया--जीपाः खलु प्रष्ट स्थान निर्तितान् पुद्गलान् पापकर्मतया अचिन्वन् वा चिन्वन्ति चा चेष्यन्ति वा, तद्यथा-प्रथमसमयनैरपिकनितितान् हैं। क्योंकि एक भी योनि में अनेक कुलकोटियां होती हैं जैसे एक ही गोमय रूप योनिमें विचित्र आकारवाले कृमि उत्पन्न हो जाते हैं। इसलिये इनकी तेइन्द्रिय जीवों की कुलकोटियां आठ लाख कही गई है। सूत्र ७२ ॥ ____कर्म पुद्गलोंके चयादि सत्य होने पर ही तेइन्द्रिय जीव होते हैंअतः अब सूत्रकार चयादिकोंका कथन करते हैं-- રમ કે-એક જ ગામય રૂપ નીમાં વિચિત્ર આકારવાળા કૃમિ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે તે કારણે તેમની (ત્રીન્દ્રિય જીવની) કુલકેટીએ આઠ લાખ કહેવામાં भावी छ. ॥ सू. ७२ ॥
કર્મપુલના ચયાદિ સત્યને સદ્ભાવ હોય તે જ તે ઈકિય છે ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર ચયાદિકનું નિરૂપણ કરે છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
