________________
सुधा टीका स्था० ८ सू० ३१ दर्शनस्वरूपनिरूपणम्
११७
छाया - अष्टविधं दर्शनं प्रज्ञसम्, तद्यथा - सम्यग्दर्शनम् १, मिध्यादर्शनं २, सम्यङ् मिथ्यादर्शनं चक्षुर्दर्शनम् ४, अचक्षुर्दर्शनम् ५, अवधिदर्शनं ६, केवलदर्शनं ७, स्वप्नदर्शनम् ८ ॥ सू० ३१ ॥
टीका- ' अट्ठविहे दंसणे ' इत्यादि --
अस्य सूत्रस्य व्याख्या सप्तमस्थानकस्य सप्तविंशतितमसूत्रे गता, जिज्ञासुमिस्तत एव बोध्या । नवरं स्वप्नदर्शनम् = स्वापक्रियानुमतार्थ विकल्पस्यानुभवनम् । स्वप्नदर्शनस्य अवक्षुर्दर्शनान्तर्भावेऽपि स्वापायस्थारूपोपाधिमाश्रित्य मेदो विवक्षित इति ॥ सू० ३१ ॥
गणधर दर्शनवाले होते हैं इसलिये अब सूत्रकार दर्शनका निरूपण करते हैं-" अडविहे दंसणे पण्णत्ते " इत्यादि ॥
टीकार्थ-दर्शन आठ प्रकारका कहा गया है, जैसे - सम्यग्दर्शन १, मिथ्यादर्शन २, सम्यह मिथ्यादर्शन ३, चक्षुर्दर्शन ४, अचक्षुर्दर्शन ५, अवधिदर्शन ६, केवल दर्शन ७, और स्वप्नदर्शन ८ ।
इस सूत्र की व्याख्या सप्तम स्थानकके सत्ताईसवें सूत्रमें की जा चुकी है, अतः जिज्ञासुओंको यह वहीं से देख लेना चाहिये स्वाप (सोना) क्रिया से अनुगत जो अर्थ विकल्पका अनुभव है उसका नाम स्वप्नदर्शन है, यद्यपि यह स्वप्नदर्शन अचक्षु दर्शन में अन्तर्भूत हो जाता है, फिर भी स्वापावस्था (सोनेकी अवस्था ) रूप उपाधिको आश्रित करके वह भेदरूपसे विवक्षित हुआ है | सूत्र ३१ ॥
ગણધર દનવાળા હોય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર દર્શનનું નિરૂપણ કરે છે अदुविहे दंसणे पण्णत्ते " इत्याहि
(<
टीअर्थ-दर्शनना नीचे प्रमाणे अमर छे - ( १ ) सभ्यगृद्दर्शन, (२) मिथ्यादर्शन, ( 3 ) सभ्यभूमिथ्यादर्शन, (४) यक्षुर्हर्शन (4) अन्यक्षुहर्शन, (६) अवधिदर्शन, (७) उपसहर्शन याने (८) स्वप्रदर्शन.
આ સૂત્રમાં થતાં પદોની વ્યાખ્યા સાતમા સ્થાનના સત્યાવીસમાં સત્રમાં આપવામાં આવી છે. તા જિજ્ઞાસુ પાડકાએ તે વ્યાખ્યા ત્યાંથી વાંચી લેવી. સુપ્તાવસ્થામાં જે અર્થ વિકલ્પના અનુભવ થાય છે તેનુ નામ સ્વમદન છે, જો કે સ્વમ દર્શનના અચક્ષુદનમાં સમાવેશ કરી શકાય છે, છતાં પણ સુપ્તાવસ્થા રૂપ ઉપાધિને આધારે અહી તેને અલગ ભેદ રૂપે ગણાવવામાં भावे छे. ॥ सू. ३१ ॥
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
