________________
सुघा टीका स्था०७ ०४३ चमरेन्द्रादीनामनीक- तदधिपतिदेव निरूपणम् ७०३ तो नाटयानीकाधिपतिः, तुम्बुरुर्गन्धर्वानीकाधिपतिरिति । तथा-ईशानस्य औदीयेन्द्र विशेषस्यापि सप्तानीकानि सप्तानीकाधिपतयश्थ बोध्याः । तत्र - लघुपराक्रमः पादातानीकाधिपतिः महावायुः पीठानीकाधिपतिः, पुष्पदन्तः कुञ्जरानीकाधिपतिः, महादानर्द्धि वृषभानीकाधिपतिः, महामाठशे स्थानीकाधिपतिः महावेतनायनीकाधिपतिः रति र्गन्धर्वानीकाधिपतिरिति । एवमेवाच्युतपर्यन्तानां सर्वे कल्पेन्द्राणाम् अनीकानि अनीकाधिपतयश्च बोध्याः । तत्र - शक्रवत् सनकुमारब्रह्मशुक्राभिधेयानां दाक्षिणात्येन्द्राणाम्, ईशानवच्च माहेन्द्रलान्तकदामद्रि है, स्थानीक का अधिपति माठर है, नाट्यानीक का अधिपति श्वेत है, एवं गन्धर्वानीक का अधिपति तुम्बुरु है,
"
तथा - उत्तर
दिशा के इन्द्र विशेष ईशान के सात अनीक और सात ही अनीकाधिपति कहे गये है. इनमें पादातानीक का अधिपति लघुपराक्रम है, पीठानीक का अधिपति महावायु है, कुञ्जरानीक का अधिपति पुष्पदन्त है. वृषभानीक का अधिपति महादामद्धि है, रथानीक का अधिपति महामाठर है, नाटयानीक का अधिपति महाश्वेन है एवं गन्धयनीक का अधिपति रति है, इसी तरह से अच्युत पर्यन्त के सब कल्पेन्द्रों के अनीक और अनीकाधिपति समझना चाहिये इनमें शक की तरह सनत्कुमार, ब्रह्म, शुक्र, इन दक्षिणात्येन्द्रों के एवं ईशानकी तरह माहेन्द्र, लान्तक, ઐરાવત, વૃષભાનીકના અધિપતિ દામદ્ધિ, સ્થાનીકના અધિપતિ માઠર, નાટચા નીકના અધિપતિ શ્વેત અને ગન્ધર્યાંનીકના અધિપતિ તુમ્બુરુ છે.
ઉત્તર દિશાના ઈશાન નામના ઇન્દ્રની પાસે પણ સાત સેનાએ અને સાત સેનાધિપતિએ છે. તેની સાત સેનાએનાં નામ શક્રની સાત સેનાએનાં નામ પ્રમાણે જ સમજવા. તે સેનાએના સેનાધિપતિએનાં નામ નીચે પ્રમાણે સમજવા–
પદ્માતાનીકને સેનાધિપતિ લઘુપરાક્રમ છે, પીડાનીકના ( હ્રયળના ) અધિપતિ મહાવાયુ છે, વૃષભાનીકના અધિપતિ મહાદાદ્ધિ છે, ગુજરાનીકને (इस्तिनो) अधिपति पुष्पदन्त छे, स्थानीको अधिपति महाभाहर छे, નાટ્યાનીકના અધિપતિ મહાશ્વેત છે અને ગન્ધર્વોનીકના અધિપતિ રતિ છે. સનત્કુમાર, બ્રહ્મ, અને શુક્ર આ ત્રણ દાક્ષિણાત્ય ઇન્દ્રોની સાત સેનાએ અને સાત સેનાધિપતિઓનાં નામ શકની સાત સેનાએ અને સાત અનીકાધિ પતિએનાં નામ પ્રમાણે જ સમજવા.
श्री स्थानांग सूत्र : ०४
