________________
६७८
स्थानाङ्गसूत्रे एते चाचार्यातिशयाः संपमोपकारायैव विधीयन्ते, न तु रागादिवशेनेति संयमान, ततश्च संयमप्रतिपक्षानसंयमान , तभेर्दाश्वारम्भादीन तत्पतिपक्षाननारम्भादींश्च प्ररूपपति
मूलम् -सत्तविहे संजमे पण्णते, तं जहा--पुढविकाइय संजमे, जाय तसकाइयसंजमे ६ अजीवकायसंजमे ७। सत्तविहे असंजमे पण्णत्ते, तं जहा-पुढविकाइय असंजमे १ जाव तसकाइम असंजमे ६, अजीवकाय असंजमे ७ सत्तविहे आरंभे पण्णत्ते, तं जहा--पुढविकाइय आरंभे १ जाव अजीवकायआरंभ एवमणारंभ वि ७, एवं सारंभे वि ७ एवमसमारंभे यि ७, एवं समारंमे वि ७, एवमसमारंभे चि ७, जाव अजीवकाय असमारंभे ७॥ सू० ३२॥
छाया-सप्तविधः संयमः प्रज्ञप्तः, तयथा-पृथ्वीकायिकसंयमो १ यावत् त्रसकायिकसंयमः ६, अनीवकायसंयमः । सप्तविधोऽसंयमः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-- पृथ्वीकायिकासंयमो १ यावत् त्रसकायिकासंयमः ६, अजीवकायासंयमः ७ सप्तविध आरम्भः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-पृथ्वीकायिकारम्भो १ यावत् अजीयकायारम्मः ७। एवमनारम्भोऽपि ७, एवं संरम्भोऽपि ७, एवम संरम्भोपि ७, एवं समारम्भो. ऽपि ७, एवमसमारम्मोऽपि ७, यावत् अजीवकायासमारम्भः ७ ॥ मू० ३२ ॥
टीका-'सत्तविहे ' इत्यादिसंयमः-संपमनं सावध योगात्सम्यगुपरमणं-निवृत्तिफरणं इति संयमः पृथिव्यादीनां संघट्टपरितापनोपद्रायणेभ्य उपरमो निवृत्ति इत्यर्थः,स सप्तविधः प्रज्ञप्तः,तद्यथा-पृथ्वी
ये आचार्यातिशय संयमके उपकारके लिये ही विहित हुए हैं, रागादिके वशसे नहीं-इसलिये अब सूत्रकार संयमोंका, संयमके प्रनिपक्षभूत असंयमोंका उनके भेदरूप मारम्मादिकोंका एवं इनके प्रतिपक्षभूत अनारम्मादिकोंका प्ररूपण करते हैं
ઉપરના સૂત્રમાં આચાર્યોના અતિશનું નિરૂપણ કર્યું. રાગાદિકની વૃદ્ધિ કરવાને નિમિત્તે તેમના તે અતિશય વિહિત થયા નથી. પરંતુ સંયમના ઉપ કારક હોવાને કારણે જ વિહિત થયેલા છે. તેથી હવે સૂત્રકાર સંયમનું,
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
