________________
सुघा टीका स्था०७ सू० १३ सप्तविधमूलनयनिरूपणम् ननु प्रत्येकं नयो मिथ्या, तर्हि तेषां समूहोऽपि मिथ्यैव भवेत् , न हि गर्दभानां समूहोऽश्वो भवति, ततश्च परस्परापेक्षा नयाः सन्नया भवन्तीति यदुक्तं तत्कथं संगच्छेत ? इति चेत् , आह
अस्माकं मते नयानां मिथ्यात्वमेकान्तेन चाङ्गीक्रियते इति निरपेक्षतायस्थायां मिथ्याभूता अपि नयाः सापेक्षतावस्थायां सन्नया भवन्ति । तदुक्तम्-" मिथ्यासमूहो मिथ्याचेन्न मिथ्यैकान्तताऽस्ति नः।
निरपेक्षा नया मिथ्या, सापेक्षा अर्थसाधकाः " ॥१॥ इति । इति न कश्चिद्दोष इति ॥ सू० १३ ॥
यथा शतसंस्यका असंख्यका वा नयाः सप्तस्वेव मूलनयेष्वन्तर्भवन्ति, तथैव वक्तविशेषात् असंख्येयाः स्वरा अपि सप्तम स्वरेष्यन्तर्भवन्तीति सप्त स्वरान् प्ररूपयति--
मूलम्-सत्त सरा पण्णत्ता, तं जहासज्जे १, रिसभे २, गंधारे ३, मज्झिमे ४ पंचमे ५ सरे । धेवए ६ चेव णिसाए ७ सरा सत्त वियाहिया ॥१॥ करते हैं-तब एकान्त प्रतिपादक होने से-ये मिथ्या कहलाते हैं, अर्थात् सापेक्षवाद में ये नय सम्यक् हैं और निरपेक्षवाद में ये नय मिथ्या होते हैं।
शंका-जय निरपेक्षता में मिथ्या ये नय कहे गये हैं-तो फिर सापेक्षावस्था में ये नय मिथ्या नय नहीं कहे जायेंगे?
उ०- बात तो ठीक है, पर हमारे मत में नयों को एकान्तरूप से मिथ्यारूप नहीं कहा गया है, इस तरह वे निरपेक्षावस्था में मिथ्या. रूप होने पर भी सापेक्षावस्था में सम्यक् रूप कहे गये हैं। कहा भी है___ "मिथ्या समूहो मिथ्या, चेत्" इत्यादि । सू० १३ કરે છે, ત્યારે એકાન્ત પ્રતિપાદક હોવાને કારણે મિથ્યા કહેવાય છે. એટલે સાપેક્ષવાદમાં તે ન સમ્યફ ગણાય છે અને નિરપેક્ષવાદમાં તેમને મિથ્યા ગણવામાં આવે છે.
શંકા–જે નિરપેક્ષાવસ્થામાં આ નાને મિથ્યા કહેવામાં આવ્યા છે. તે સાપેક્ષાવસ્થામાં પણ આ નાને મિથ્યા શા માટે ન કહેવાય ?
ઉત્તર–જૈન સિદ્ધાંત એ નને એકાન્ત રૂપે મિથ્યારૂપ કહ્યા નથી. આ કારણે નિરપેક્ષાવસ્થામાં મિથ્યારૂપ હોવા છતાં પણ સાપેક્ષાવસ્થામાં તેમને સમ્યકુ રૂપ જ કહ્યા છે. કહ્યું પણ છે કે :
" मिथ्या समूहो मिथ्याचेत् " त्याle. ॥ १. १३ ॥
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
