________________
लुधा टीका स्था-७ सू०१२ सप्तविधमूलगोत्र निरूपणम्
५७७
छाया - सप्त मूलगोत्राणि प्रज्ञप्तानि तद्यथा - काश्यपाः १ गौतमाः २, वत्साः ३, कौत्साः ४ कौशिकाः ५ माण्डव्याः ६ वाशिष्ठाः ७। ये काश्यपास्ते सप्तविधाः प्रज्ञताः, तद्यथा - ते काश्यपाः १ ते शाण्डिल्याः २ ते गौल्याः ३, ते बालाः ४, ते मुजतॄणाः ५ ते वर्षमेक्षकियः ६, ते वर्ष कृष्णाः ७| ये गौतमास्ते सप्तविधाः प्रज्ञताः तद्यथा ते गौतमाः १, ते गार्ग्याः २, ते भारद्वाजाः ३, ते आङ्गिरसाः ४, ते शर्कराभाः ५ ते भास्कराभाः ६, ते उदगर्त्ताभाः ७| ये वत्सास्ते सप्तविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - ते वत्साः १ ते आग्नेयाः २, ते मैत्रेयाः ३, ते स्वामिलिनः ४ ते शैलकजाः ५, ते अस्थिषेणाः ६, ते वीतकश्माः ७ | ये कौत्सास्ते सप्तविधाः प्रज्ञप्ताः तथथा ते कौत्साः १ ते मौद्गल्यायनाः २, ते पिङ्गलायनाः ३, ते कोडीनाः ४, ते मण्डलिनः ते हारीताः ६, ते सोमकाः ७। ये कौशिकास्ते सप्तविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - ते कौशिकाः १, ते कात्यायनाः २, ते शालङ्कायनाः ३, ते गोलिकायनाः ४, ते पक्षिकायनाः ५, ते आग्नेयाः ६, ते लोहिताः ७ | ये माण्डव्यास्ते सप्तविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - ते माण्डव्याः आरिष्टाः २ते सम्मुक्ताः ३, ते तैलाः ४, ते ऐलापत्याः ५, ते काण्डिल्या: ६, ते खारायणाः ७| ये वाशिष्ठास्ते सप्तविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - ते वाशिष्ठाः उञ्जायनाः २, ते जारेकृष्णाः ३ ते व्याघ्रापत्याः ४, ते कौण्डिन्याः ५, ते संज्ञिनः ६, ते पाराशराः ७ || सू० १२ ॥ टीका - सत्त मूलगोत्ता ' इत्यादि -
१,
1
व्याख्या सुगमा | नवरम् - मूलगोत्राणि - मूलम् = आदि, आदित्वं चोत्तरापेक्षया, मूलभूतानि यानि गोत्राणि = गोत्रप्रवर्तकतथाविधैकपुरुषम भवसन्तानपर
"
सत्त मूलगोत्ता पण्णत्ता " इत्यादि । सूत्र ९२ ॥
टीकार्थ- सात मूल गोत्र कहे गये हैं-जैसे - काश्यप १ गौतम २ are ३ कौत्स ४ कौशिक ५, माडव्य ६ और वाशिष्ठ ७ । जो काश्यप हैं - वे सात प्रकारके कहे गये हैं- जैसे- ते काश्यप १ ते शाण्डिल्य २ ते गौल्य ३ ते वाल ४ ते मुञ्जतृण ५ ते पर्वप्रेक्षकी ६ और ते वर्ष कृष्ण ७ इत्यादि रूपसे इस सूत्रकी व्याख्या सुगम है । मूल शब्दका अर्थ आदि सत्त मूलनोत्ता पण्णत्ता " त्याहि
66
टीडार्थ-सात भूजगोत्र ह्यां छे. तेमनां नाम नीचे प्रमाणे छे - ( १ ) अश्यप, (२) गौतम, (3) वत्स, (४) ओल्स, ( 4 ) मौशिक, (६) भांडव्य मने (७) વાશિષ્ઠ કાશ્યપાના સાત પ્રકાર કહ્યા છે—(૧) તે કાશ્યપ, (૨) તે શાંડિલ્ય (3) ते गौल्य, (४) ते वाद, (५) ते भर्तृयु, (६) ते पर्व प्रेक्षी मने (७) ते वर्ष ष्णु. स्था-७३
श्री स्थानांग सूत्र : ०४
