________________
३२
स्थानाङ्गसूत्रे पुनर्जीवानेव भानिरूपयति
मूलम्- चत्तारि सूरा पण्णत्ता, तं जहा--खंतिसूरे १, तवसूरे २, दाणसूरे ३, जुद्धसूरे ४। खंतिसूरा--अरहंता १, तयसूरा-- अणगारा २, दाणसूरे-बेसमणे ३, जुद्धसूरा-वासुदेवा ।। सू०८॥
जाया-चत्वारः शूराः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-क्षन्तिशूरः १, तपाशूरः २, दानशूरः ३, युद्धशूरः ४ । क्षन्तिशूराः-अर्हन्तः १, तपःशूराः-अनगाराः २, दानशुरः-वैश्रवणः ३ । युद्धशूराः-वासुदेवाः ४ । (सू. ८)।
टीका-"चनारि सूरा" इत्यादि-स्पष्टम्, नवरं-शूराः-वीराः, शान्तिःक्षमा-तत्र शूरः, एवं तपः शूरादयो बोध्याः १ क्रमेण तानुदाहरति- खंतिमूरा' इत्यादि-शान्तिशूराः-अर्हन्तः श्रीमहावीरस्यामिवत् १, तपःशूराः-अनगारा:चार युग्म कहे गये हैं । तात्पर्य ऐसा है कि-नैरयिक आदि चार प्रकारके युग्म वाले हो करभी जन्म-मरण लेकर न्यूनाधिक होते रहते हैं।।सू.७॥ अब सूत्रकार भायों को लेकर जीवोकी प्ररूपणा करते हैं
"चत्तारि सूरा पण्णता" इत्यादि ८ सूत्रार्थ-शूर चार प्रकार के होते हैं, क्षान्तिशुर-१ तपाशूर-२ दानशुर -३ और युद्धशूर-४ इनमें-क्षान्तिपूर अर्हन्त हैं-१ तपाशर-अनगार हैं-२ दानशूर-वैप्रयण हैं-३ युद्धशूर-वासुदेव हैं ४ । टीकार्थ-क्षान्तिमें अग्रेसरको क्षान्तिशूर, तपस्थामें प्रधानको तपाशूर,दान देने में जो हिचकिचाहट नहीं करे वे दानशूर, युद्ध में नाम कमानेवाले को युद्धशर कहते हैं । इसी चातको सूत्रकारने दृष्टान्त देकर समझाया हैं, યુગ્મ (રાશિ) વાળા હોવા છતાં પણ જન્મ-મરણની અપેક્ષાએ ન્યુનાધિક यता २९ छे. । सू. ७।।
હવે સૂત્રકાર ભાવોની અપેક્ષા એ જીની પ્રરૂપણ કરે છે–
" चत्तारि सूरा पण्णत्ता" छत्याहसूत्रा-१२ या२ १२॥ ४॥ छ-(१) शान्तिशुर, (२) त५:२२, (3 हानશુર અને (૪) યુદ્ધશૂર ક્ષાન્તિશૂર અહંન્ત હોય છે, તપશૂર અણગાર હોય છે, દાનશૂર વૈશ્રવણ છે અને યુદ્ધશર વાસુદેવ છે. ટીકાર્થ–ક્ષાન્તિ પ્રધાન પુરુષને ક્ષાન્તિશૂર, ઉગ્ર તપસ્યા કરનારને તપશુર, દાન આપવામાં જે પાછું પડતું નથી તે દાનશૂર અને યુદ્ધમાં વીરતા બતાવનારને યુદ્ધશૂર કહે છે. અહંત મહાવીર પ્રભુ ક્ષાન્તિ (ક્ષમા) માં શૂર ગણાયા,
श्री. स्थानांग सूत्र :03
