________________
३३२
स्थानाङ्गसूत्रे पुत्रकलत्रादिषु गुरुस्नेहभाराक्रान्तो भवति स तथा १, तथा-त्रपुगोलसमान:ताम्रगोलसमानः सीसगोलसमानः, एते त्रयः क्रमेण गुरुतर-गुरुतमा-ऽत्यन्तगुरुभूतारम्भादिविचित्रप्रवृत्युपार्जितकर्ममाराः, यद्वा-पित्रादिषु गुरुतरादिस्नेहभाराऽऽक्रान्ताः पुरुषा बोध्याः ४ (२७) ।
'चत्तारि गोला' इत्यादि-पुनश्चत्वारो गोलाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-हिरण्यगोलः १, सुवर्णगोलः २ रत्नगोलः ३, वज्रगोलः ४। एते चाऽल्पगुणाऽधि :गुणा-ऽधिकतरगुणा-ऽधिकतमगुणा भवन्ति, (२८)। कर्मभारको उपार्जित किया है अर्थात् जिस प्रकार लोहेका गोला भारवाला वजनवाला होता है उसी प्रकारसे जो प्राणी आरम्भ आदि कार्यों में प्रवृत्ति करनेसे उपार्जित कर्मभारसे भारी बन जाता है ऐसा वह पुरुष अयोगोलके समान कहा गया है अथवा-पिता, माता, पुत्र, कलन आदिकोंमें बहुत अधिक ममता रूप स्नेहके भारसे जो आक्रान्त होता है, वह अयोगोलके समान पुरुष है पुगोल समान, तामुगोल समान और सीसगोल समान पुरुषमें गुरुतर, गुरुतम और अत्यन्त गुरुभूत आरम्भादि कार्यों में अपनी विचित्र प्रवृत्तिसे उपार्जित कर्म भारसे आक्रान्त होते हैं अथवा-माता पिता आदिकोंमें गुरुतर आदि भेदद्याले स्नेहके भारसे दबे रहते हैं-इसलिये वे क्रमशः पुगोलाके जैसे कहे गये हैं (२७) " चत्तारि गोला" पुनश्च--गोला चार प्रकारके कहे गये हैं जैसे-हिरण्य गोला १ सुवर्णगोला २ रत्नगोला ३ और ઉપાર્જિત કર્યો હોય છે એટલે કે જેમ લેઢાને ગળે વજનદાર હોય છે તેમ જે જીવ આરંભ આદિમાં પ્રવૃત્ત થવાને કારણે ઉપાર્જિત કરેલા કમભારથી ભારે બને છે એવા પુરુષને લેઢાના ગોળા સમાન કહ્યા છે–અથવા માતા, પિતા, પુત્ર, પુત્રી, પત્ની આદિ પ્રત્યે અધિક મમતા રૂપ નેહના ભારથી જે માણસ જકડાયેલું હોય છે તેને લેઢાના ગોળા સમાન કહે છે. એજ પ્રમાણે ગુરુતર, ગુરુતમ અને અત્યંત ગુરુભૂત આરંભાદિ કાર્યોમાં પ્રવૃત્ત થઈને કમભારને ઉપાર્જિત કરનારા પુરુષને અથવા માતા, પિતા આદિ પ્રત્યેના ગુરુતર, ગુરુતમ અને અત્યન્ત ગુરુભૂત સનેહ ભાવથી જકડાયેલા પુરુષને અનુક્રમે ત્રપુગળા સમાન, તાંબાના ગોળા સમાન અને સીસાના ગોળ સમાન કહે છે. ર૭ા
“चत्तारि गोला" गणाना नीचे प्रमाणे या२ ५२ ५५ ज्या छ(१) यदीन गागा, (२) सानानी गाणी, (3) २त्नन गण मन (४)
श्री स्थाना॥ सूत्र :03
