________________
३२०
___स्थानाङ्गसूत्रे " एवामेव चत्वार आयरिया" इत्यादि-एवमेव-उक्त करण्डकचतुष्टयवदेव आचार्याश्चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-श्वपाककरण्डकसमानः-य आचार्य उत्मूत्रादि प्ररूपकत्वादुन्मार्गगामितया चारित्रपरिभ्रष्टो भवति सोऽत्यन्तासारत्वाश्था. ण्डालकरण्डकतुल्य उच्यते । १ । इति प्रथमः । तथा-वेश्याकरण्डकसमानःयस्तु किञ्चिदेवश्रुतं यथा कथंचित्पठित्या बागाइम्बरेण मुग्धजनमाकृष्ट करोति स परीक्षायामदक्षतयाऽसारत्वादेववेश्याकरण्डकतुल्यः । इति द्वितीयः २। तथागृहपतिकरण्डकसमानः-यस्तु स्व-परसिद्धान्तज्ञः क्रियादिगुणसम्पन्नश्च भवति स सारसम्पन्नत्याद् गृहपतिकरण्ड कतुल्यः । इति तृतीयः ३॥ तथा-राजकरण्डकस. मानः-यस्तु सधैरप्याचार्यगुणैरलकृततया तीर्थङ्करसदृशः स सारतमत्वाद् नृपति करण्डकतुल्यः सुधर्मादियत् इति चतुर्थः ४ (१७) ॥ सू० ११॥ ___इसी प्रकारसे आचार्यजन भी चार प्रकारके होते हैं-श्वपाक करण्डक तुल्य वह आचार्य है, जो उत्सूत्र शास्त्रविरुद्ध प्ररूपणा करता हैं उन्मार्गगामी होता है अतः चारित्रसे भ्रष्ट होता है १ वेश्या करण्डकके तुल्य वह आचार्यहै जो थोडासाही श्रुत यथाकथश्चित् रूपसे पढकर अपने वचनाडम्बरसे मुग्धजनको आकृष्ट करताहै वह परीक्षामें अदक्ष अचतुर होनेके कारण असार कहा गयाहै २ गृहपति करण्डकके समान वह आचार्य है जो स्वसिद्धान्त और परसिद्धान्तका जाननेवाला होता है, और क्रियादि गुणोंसे सम्पन्न होता है ऐसा वह सारसम्पन्न आचार्य गृहपति करण्डक जैसा कहा गया है ३ तथा राजाके करण्डक समान वह आचार्य है जो समस्त आचार्यों के गुणोंसे अलङ्कृत होनेके कारण
से प्रमाणे भाया पर यार प्रान डाय छे--(१) શ્વપાક કરંડક સમાન આચાર્ય- જે આચાર્ય ઉસૂત્ર (શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધની) પ્રરૂપણા કરે છે, ઉન્માર્ગગામી હોય છે અને તે કારણે ચારિત્રભ્રષ્ટ હોય છે એવા આચાર્યને શ્વપાક કડક સમાન કહે છે. (૨) વેશ્યાકરંડક સમાન આચાર્ય જે આચાર્ય ચેડા થડા કૃતને જ્ઞાતા હોય છે, અને પિતાના વચનાડંબર દ્વારા મુગ્ધજનાને આકર્ષાનારા હોય છે તે છે શ્રતજ્ઞાનમાં પૂર્ણ ન હોવાને કારણે શ્વપાકકડક કરતા વધારે સાયુક્ત અને ત્રીજા અને ચોથા પ્રકારના આચાર્યોની અપેક્ષાએ અસારયુક્ત ગણાય છે.
(૩) ગૃહપતિ કરંડક સમાન આચાર્ય–જે આચાર્ય સ્વસિદ્ધાંત અને પરસિદ્ધાંતના જાણકાર હોય છે અને ક્રિયાદિ ગુણોથી સંપન્ન હોય છે, તેમને ગૃહપતિકરંડક સમાન કહે છે. (૨) રાજકરંડક સમાન આચાર્ય–જેઓ
श्री. स्थानांग सूत्र :03
