________________
स्थानागसूत्रे जनमुफ्फरोति तथैव तत्समानः पुरुषः कष्टनिवारणोपायप्रदानेनोपकारी भवति, इति द्वितीयः २। फलोपगवृक्षः फलपदानेन यथा विशिष्टोपकारको भवति, तथैव तत्समानः पुरुष आपद्गतान् जनानादि प्रदानेनोपकरोतीति तृतीयः ३। तथाछायोपगवृक्षो यथा छायया जनानां सन्तापं हरति, तथैव तत्समानः पुरुष आश्रयप्रदानादिनाऽऽपद्गतान् जनानुपकरोति, इति चतुर्थः ४।
लोकोत्तरपक्षेतु यः सूत्रदानेन जनमुपकरोति स पत्रोपगक्षसमानः ।१। य: पुनरर्थप्रदानेनोपकरोति स पुष्पोपगवृक्षसमानः ।२। यस्तु सूत्रार्थोभयप्रदानेनोपकरोति स फलोपगडक्षसमानः ॥३॥ यः पुनर्जन्मजरामरणारूपाऽपायाद् रक्षति स छायोपगवृक्षसमान इति । सू० ३ ॥ पग पुरुष कष्ट निवारण उपाय प्रदान करता है जैसे-पुष्पोपग वृक्ष अपने पुष्पों से जनका उपकार करता है, २ तथा-फलोपा वृक्ष समान वह पुरुष है जो आपद्गतों को अर्धादि प्रदान से उसका उपकारक होता है जैसे-फलोपग वृक्ष अपने फलों से चलते जनों का उपकार करता है,३ छायोपग वृक्ष का जैसा वह पुरुष होता है जो-आश्रय प्रदान द्वारा उपकार करता है, जैसे-छायोपग वृक्ष छायासे जनों का सन्ताप करता है, ४ लोकोत्तर पुरुष इन वृक्षों के समान होते हैं-जो लोकोत्तर पुरुष सूत्र दान से जन उपकारक होता है वह पत्रोपग वृक्ष समान है, १ जो अर्थ प्रदान से उपकारक होता है वह पुष्पोपग वृक्ष समान है, २ जो मूत्र
(૨) પુપિપગ વૃક્ષ સમાન પુરુષ–જેમ પુષેિપ વૃક્ષ પિતાના પુખેથી જ લેકે પર ઉપકાર કરે છે, તેમ કોઈ પુરુષ કષ્ટ નિવારણના ઉપાય બતાवीन बानु यु ४२ छ. (3) ५। ५५ वृक्ष समान पुरुष-२वी रीते सा. પગ વૃક્ષ પિતાના ફલે આપીને જતાં આવતાં લેકે ને ઉપકાર કરે છે, તેમ કઈ પુરૂષ અર્થાદિનું પ્રદાન કરીને લેકને ઉપકાર કરે છે.
(૩) છાપગ વૃક્ષ સમાન પુરુષ–જેમ કે વૃક્ષ પેતાના છાયડામાં લેકને આશ્રય આપે છે તેમ કઈ પુરુષ આશ્રય પ્રદાન કરીને પણ લોકોને ઉપકાર કરે છે. અથવા સંતાપ દૂર કરે છે.
લકત્તર પુરૂષને વૃક્ષોની સાથે આ પ્રમાણે સરખાવી શકાય
(૧) જે લકત્તર પુરુષ સૂત્રદાન દ્વારા જન ઉપકારક હોય છે, તેને પત્ર પગ વૃક્ષ સમાન કહી શકાય. (૨) જે અર્થપ્રદાન દ્વારા ઉપકારક થાય છે, તેને પુષ્પો પગ વૃક્ષ સમાન કહી શકાય. (૩) સૂત્ર અને અર્થ અને દ્વારા ઉપકાર કરનાર લોકોત્તર પુરુષને ફલેગ વૃક્ષ સમાન કહી શકાય. (૪) જે
श्री. स्थानांग सूत्र :03