________________
सुघा टीका स्था०४३०४९०५ व्याधिभेदनिरूपणम्
२७७ मोहरूपभावरोगचिकित्सात्वेवम्" निधिगइ निब्बलोमे तव उद्घाणमेव उन्मामे ।
वेयावचाहिंडणमंडलिकप्पट्ठियाहरणं । १ । छाया-"निर्विकृतिः निर्बलम् अवमं तप ऊर्ध्वस्थानमेव उद्भ्रामः ।
वैयावृत्त्याऽऽहिण्डनमण्डली कल्पस्थिताऽऽहरणम् । १ । __ अयमर्थः-निर्विकृतिः-विकृतिपत्याख्यानम् , निर्बलम्-बल्लचणकाद्यन्नविशेषः' अवमं-न्यूनम् अवमोदरी, तपः-आचामाम्लादि, ऊर्ध्वस्थान कायोत्सर्गः, उद्घामो. मिक्षार्थभ्रमगम् , वैयावृत्त्यम्-अन्नपानादिभिः साहाय्यकरणम् , आहिण्डनं-देशेषु विहारः, मण्डली-सूत्रार्थ समूहः, एषा मोहचिकित्सा । अत्र आहरणम् उदाहरणंकल्पस्थिता-मर्यादास्थिता कुलवधूः । मू० ५ ॥ पूर्व चिकित्सोक्ता, सा च चिकित्सकाधीनेति चिकित्सकं निरूपयति
मूलम्-चत्तारि तिगिच्छया पण्णत्ता, तं जहा--आय तिगिच्छए नाममेगे नो परतिगिच्छए १, परतिगिच्छए नाममेगे चिकित्सा इस प्रकारसे है--" निविगइ तिव्वलोमे इत्यादि) ___इसका अर्थ इस प्रकारसे है-घृतादि विकृतियोंका प्रत्याख्यान करना निर्बल बल्लादि अन्न विशेषका उपयोग करना, अर्थात् भारी खोराक न लेना अयम-भूखसे काम करना, ऊनोदर तप करना, आचामाम्ल आदिकी तपस्या करना कायोत्सर्ग करना, भिक्षाके निमित्त भ्रमण करना, अन्नपान
आदिसे वृद्धग्लान आदि साधुजनोंकी सेवा करना एक देशसेदूसरे देशों विहार करना और मूत्रका अर्थका और तदुभयका पठन पाठन करना आदि ये सब मोहरूप भावरोगकी चिकित्सारूप है ॥मू०५॥ ભેદથી ચિકિત્સા જે ચાર પ્રકારની કહી છે તે દ્રવ્યાગની અપેક્ષાએ કહેવામાં આવેલ છે. મહરૂપ ભાવગની ચિકિત્સા આ પ્રકારની છે–
"निविगइ तिब्वलोमे" त्याह. २॥ ॥थानी भावार्थ नीचे प्रमाणे છે-ઘી આદિ વિકૃતિઓના પ્રત્યાખ્યાન કરવા, નિઃસત્વ અને વિશેષોને ઉપયોગ કરે, ભુખ હોય તેના કરતા અ૯પ આહાર કરે, ઊદરી તપ કરવું, આયંબિલ આદિ તપસ્યા કરવી, કાત્સર્ગ કર, ભિક્ષા નિમિત્તે બ્રમણ કરવું, વૃદ્ધ, લાન (બિમાર) આદિને માટે અન્નપાન લાવી દઈને તેમની સેવા કરવી, એકદેશમાંથી બીજા દેશમાં વિહાર કર, તથા સૂત્રનું, અર્થનું અને તે બન્નેનું પઠન પાઠન કરાવવું, આદિ કાર્યો મેહરૂપ ભાવરોગની ચિકિત્સા રૂપ છે એમ સમજવું. એ સૂ. પા
श्री.स्थानांगसूत्र:03
