________________
७५
स्थानाङ्गसूत्रे निवर्तते । नो निंदति आत्मसाक्षिकं पापनिन्दा न करोति, नो गर्हते-गुरुसाक्षिकं स्वापराधगहीं न करोति ! नो विकुट्टयति-तदध्यवसाय न विछिनत्ति । न विशोधयति-पापप्रायश्चित्तपूर्वकमात्मनश्चारित्रस्य चातीचारमलक्षालनेनात्मशुद्धिं न करोति । अकरणतया-पुनरकरणप्रतिज्ञया नो-नैव अभ्युत्तिष्ठते-प्रयतते न सज्जो भवतीत्यर्थः । तथा यथाई-यथायोग्य पापानुरूपमित्यर्थः, प्रायश्चित्तं-पापप्रणाशकं तपःकर्म-तपोऽनुष्ठानमनशनादिकं निर्विकृतिकादिकं वा न प्रतिपद्यतेन स्वीकुरुते, तद्यथा-तान्येवस्थानानि दर्शयति-अकार्ष वाऽहम्-' इदममुकं कार्य भूतकालेऽहं कृतवान् अतः कथमिदं निन्धम् ? अपि तु नैव निध, किमर्थमालोच. यामि, एवंकरणे स्वमाहात्म्यहानि र्जायते, इत्येवमभिमानानो आलोचयति नो पतिक्रामतीत्यादि प्रक्रमः १। तथा करोमि वाऽहं-वर्तमानकालेऽप्याचरामीदंकार्यनहीं करताहै, उसका प्रतिक्रमण नहीं करताहै-मिथ्यादुष्कृतदानादिपूर्वक पाप से पीछे नहीं हटता है उसकी निन्दा नहीं करता है-आत्मसाक्षीपूर्वक पाप की निन्दा नहीं करता है उसकी गर्दा नहीं करता है-गुरु साक्षी पूर्वक अपने अपराध की गहीं नहीं करता है उसकी विकुट्टना नहीं करता है उस कार्य करने के अध्यवसाय को नहीं छोड़ता है, उसकी विशोधना नहीं करता है-पाप के प्रायश्चित्त करण पूर्वक अपने और चारित्र में लगे हुए अतीचार रूप मल की सफाई करने से आत्मशुद्धि नहीं करता है भविष्य में मैं ऐमा नहीं करूंगा इस प्रकार की अकरणप्रतिज्ञा से वह अपने आप को तैयार नहीं करता है और न वह पापानुरूप प्रायश्चित्त को पोपप्रणाशक तपः कर्म को-अनशनादिरूप या निर्विकृतिकादिरूप तप को-स्वीकार करता है ये तीन स्थान इस प्रकार से हैं-" अकार्ष वाऽहम्" "करोमि वाऽहम् " "करिष्यामि वाऽहम्" નથી. તેનું પ્રતિક્રમણ કરતું નથી–મિથ્યાદુકૃત દાનાદિપૂર્વક પાપમાગથી પાછો વળતું નથી, તેની નિન્દા કરતું નથી–આત્મસાક્ષી પૂર્વક પિતાના પાપની નિન્દા કરતો નથી. તેની ગહ કરતું નથી, ગુરુસાક્ષી પૂર્વક પિતાના દોષની ગહ કરતો તથી, તેની વિદ્ધના કરતું નથી એટલે કે એ કાર્ય કરવાને અધ્યવસાય છેડતો નથી, તેની વિશાધના કરતો નથી એટલે કે પ્રાયશ્ચિત્ત કરીને, પિતાના ચારિત્રને લાગેલા અતિચારરૂપ મળની સફાઈ કરીને આત્મશુદ્ધિ કરતું નથી, ભવિષ્યમાં એવું નહિ કરું એવી અકરાણ પ્રતિજ્ઞાથી તે પોતાની જાતને તૈયાર કરતું નથી, અને પાપને અનુરૂપ પ્રાયશ્ચિત્તને તે સ્વીકાર કરતું નથી એટલે કે પાપનાશક તપઃકર્મને-અનશનાદિરૂપ કે નિર્વિકૃતિકાદિરૂપ તપને સ્વીકાર ७२त। नथी. ते ऋy स्थान ( २ ) नीचे प्रमाण है-" अकार्ष काऽहम्"
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
