________________
२९ ।
७५४
स्थानाइसने ___ " चउसु विदिसासु" इत्यादि-चतसृषु विदिक्षु पूर्वोत्तरादिषु लवणसमुद्र त्रीणि त्रीणि योजनशतानि अवगाह्य-अतिक्रम्य ये शाखाविभागाः सन्ति, 'एत्थ' इति-अत्र-शाखाविमागेषु खलु चत्वारः अन्तरद्वीपा:-अन्तरे-मध्ये द्वीपा अन्तर द्वीपा:-समुद्रमध्यवर्तिद्वीपाः, प्रज्ञताः-कथिताः, यद्वा ' अन्तरद्वीपाः' इत्यस्यायमर्थः-अन्तरं-परस्परविभागः, तत्प्रधाना द्वीपा अन्तरद्वीपाः, मध्यमपदलोपिसमासोऽबोध्यः । तत्र पूर्वोत्तरदिशि ईशानकोणे एकोरुकनामा योजनशतत्रयाऽऽ. यामविष्कम्भोऽन्तरद्वीपोऽस्ति । अनेन प्रकारेण आग्नेयी - नैऋती-वायव्यासु विदिक्षु क्रमेणाऽऽभाषिकवैषाणिक-लाङ्गुलिकाख्यास्त्रयोऽन्तरद्वीपा अपि बोध्याः। प्रत्येक छोर दो दो भागोमें विभक्त हैं, ये दोनोंके आठों भाग लवण समुद्र में फैले हैं। यही बात यहां-" पूर्वभाग-पश्चिमभागयोः प्रत्येक शाखाद्वयं विद्यते " इतिवृद्धाः-पूर्वभाग और पश्चिम भाग में प्रत्येक में दो दो शाखा है इस घातसे प्रदर्शित की गई है।
"चउसु चिदिसासु" इत्यादि
तीनसौ तीनसौ योजनप्रमाण लघण समुद्रका उल्लंघन करके पूर्वोत्तर विदिशाओंकी ओर जो शाखाविभाग-छोर है, उन शाखाविभागोंपर चार अन्तरद्वीप हैं, समुद्रके मध्यमें जो द्वीप हैं वे अन्तरद्वीप हैं, अथवा परस्पर में विभागप्रधानद्वीप अन्तरद्वीप हैं। ईशान कोणमें तीनसौ योजन प्रमाण आयाम विष्कम्भयाला एकोरुक है नामका अन्तरद्वीप हैं, इसी प्रकारसे आग्नेयी-नैऋती और वायवी विदिशाओंमें क्रमसे आभाषिक, वैषाणिक, लाङ्गलिक नामके तीन अन्तरद्वीप औरभीहैं। ऐसे સુધી વિસ્તરેલા છે. પ્રત્યેક છેડે બબબે ભાગોમાં વિભકત થયેલ હોવાથી બને પતેના મળીને કુલ આઠ ભાગો (છેડાએ) લવણુ સમુદ્ર સુધી વ્યાપેલા છે.
मे यात मडी सूत्र द्वारा ०यत थई छ. "पूर्वभाग-पश्चिम भागयोः प्रयेकं शाखाद्वयं विद्यते इतिवृद्धाः " पूर्व सास भने पश्चिम भागमा हरेमा બબે શાખાઓ છે
"चउसु पिदिसासु" त्याहि-६५ समुद्रमा ३००-३०० योजन प्रमाण અંતર ઓળંગવાથી, ઈશાન આદિ ચારે વિદિશાઓમાં જે શાખાવિભાગ રૂપ છેડા છે, તે શાખાવિભાગ રૂપ છેડા પર ચાર અંતરદ્વીપ છે. (સમુદ્રની મધ્યમાં હોય એવા દ્વીપને અંતરદ્વીપ કહે છે, અથવા પરસ્પરમાં વિભાગ પ્રધાન દ્વીપને અંતરદ્વીપ કહે છે.) ઈશાન કોણમાં ૩૦૦ એજન પ્રમાણ લંબાઈ પહોળાઈવાળે એકરુક નામનો અંતરદ્વીપ છે. એ જ પ્રમાણે અગ્નિ, નૈઋત્ય અને વાયવ્યકોણમાં અનુક્રમે આભાષિક, વૈષાણિક અને લાંગલિક
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
