________________
सुधा टीका स्था०४ उ०२ सू० ५७ आहारस्वरूपनिरूपणम्
स्वभाव संपन्नः ३ पर्युषितसंपन्नः ४ ॥ सू० ५७ ॥
"
टीका - " चउबिहे आहारे " इत्यादि - आहारः- आहियत इत्याहारः, स चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा - अशनम् - अश्यते भुज्यत इत्यशनं - भक्तप्रभृति १, पानंपीयत इति पानं - तन्दुलादि धावनजलम् २, खादिमं खादनं खादस्तेन निरृत्तं खादिमं - द्राक्षादिकम् ३, स्वादिमं स्वादेन निर्वृत्तं स्वादिमं - लवङ्गचूर्णादिकं मुखवासरूपम् ४ |
,
" चउबिहे आहारे " पुनराहारश्चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा - उपस्कर संपन्न:उपस्क्रियते - सुवास्यतेऽनेनेत्युपस्करो - हिंग्वादिः तेन संपन्न:- युक्त उपस्कर संपन्नः = मुद्रसूपादि:, इति प्रथमः १ । तथा उपस्कृतः - पाकस्तेन संपन्नः उपस्कृत संपन्नःओदन- कृशरा - करपट्टिकाप्रभृतिः इति द्वितीयः २ तथा स्वभावसम्पन्नः
।
"
-
७०१
-
सूत्रार्थ - आहार चार प्रकारका कहा गया है, जैसे- अशन १, पान २, खादिम ३ और स्वादिम ४ । पुनश्च - आहार चार प्रकारका कहा गया है, जैसे- उपस्कार सम्पन्न १ उपस्कृत सम्पन्न २, स्वभाव सम्पन्न ३ और पर्युशित सम्पन्न ४ ।
टीकार्थ - जीवद्वारा जो आहृत होता है वह - आहार है, यह आहार अशन आदिके भेद से जो चार प्रकारका कहा गया है उसका भाव ऐसा है - जो खाया जाता है वह भक्त वगैरह अशन है । जो पीया जाता है ऐसा ताण्डलादि धावन जलपान है, द्राक्षादिक खादिम है, और मुखवास लवङ्गादि चूर्ण स्वादिम है । पुनश्च उपस्कर संपन्न आहार का तात्पर्य ऐसा है - आहार जिस विशिष्ट द्रव्यसे सुवासित किया जाय वह हिङ्गु ( हींग ) आदि उपस्कर है, इस उपस्कर से जो युक्त होता सूत्रार्थ - भाडारना नीचे प्रमाणे यार प्रहार उद्या हे - ( १ ) मशन, (२) पान, (૩) ખાદિમ અને (૪) સ્વાદિ બીજી રીતે પણુ આહારના ચાર પ્રકાર કહ્યા छे – (१) ७५२५२ संपन्न, (२) उपरत संपन्न, (3) स्वभाव संपन्न भने (४) पर्युषित संपन्न.
-
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
વિશેષા—જીવ દ્વારા જે આહત થાય છે, તે આહાર છે તેના અશન આદિ જે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે, તેનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે—જે ખાવામાં આવે છે તે લેાજનને અશન કહે છે. જે પીવામાં આવે છે તે ભાત આદિના ધાવણ જળ વગેરેને પાન કહે છે. દ્રાક્ષાદિકને ખાદિમ કહે છે, એલાઈચી, सवींग, सोयारी, धाशाहाज, यू वगेरेने स्वाहिम आहे छे.
આહારના ઉપસ્કર સપન્ન આદિ ચાર પ્રકારનું હવે સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે છે—આહારને જે વિશિષ્ટ દ્રબ્યાથી સુવાસિત કરવામાં આવે છે, એવા હિંગાદિ દ્વવ્યને ઉપકર કહે છે. તે ઉપરકરથી યુક્ત મગની દાલ વગેરે આહા
