________________
सुधा टीका स्था० ४ ० २ सू० ४६ व्याघातस्वरूपनिरूपणम्
६३९
तथा - " पुत्ररत्ते " -त्यादि-पूर्वरात्रापररात्रकालसमये पूर्व रात्रः- रात्रेः पूर्वंःप्रथमभागः पूर्वरात्रः, अपररात्रः - रात्रेः पश्चिमभागः- चतुर्थ महरलक्षणः, तावेव कालः स एव समयः - अवसरः पूर्वरात्रापररात्रकालसमयस्तस्मिन् - रात्रेः पश्चिमभागे इत्यर्थः, मूले रलोप आर्षत्वात् । धर्मजागरिकां धर्मप्रधाना जागरिका - जागर्ति :- निद्राक्षयेण प्रबोधो धर्मजागरिका - कुटुम्बादि चिन्तापरित्यागेन धर्मचिन्तनरूपा भावमत्युपेक्षेत्यर्थः तां जागरिता-कर्ता न भवति । तत्र भावम त्युपेक्षा यथा
" कडे मए कि नरदेहभाया, सेसं च किं मे कर णिज्जमत्थि । तवामि नाहं समये सुजोग्गे, बुद्धस्स भावप्पडिलेहणेयं |१| "
44
कृतं मया किं नरदेहभाजा, शेषं च किं मे करणीयमस्ति । तपामि नाहं समये सुयोग्ये, बुद्धस्य भावपतिलेखनेयम् ॥ १॥" इति,
छाया
अथवा
" कालोऽत्थि मे कोsस्स च किं च जोग्गं, असारभूया विसया समत्ता । विणाससीका विरसावसाणा, मच्चू सया संनिहिओऽत्थि घोरो |२| " छाया - " कालोऽस्ति मे कोऽस्य च किं च योग्यम्, असारभूता विषयाः समस्ताः । विनाशशीला विरसावसाना, मृत्युः सदा संनिहितोऽस्ति घोरः । २।” इति,
-
रात्र और चतुर्थ प्रहरको अपररात्र कहा है । इस पूर्वरात्र में और अपररात्रमें जो धर्मप्रधान जागरिकासे कुटुम्ब आदिकी चिन्ताका परित्याग नहीं करते हैं, कुटुम्ब आदिकी चिन्ताका परित्यागकर वे धर्मचिन्तारूप भाव प्रत्युप्रेक्षाका कर्त्ता नहीं होते हैं, इस कारण वे केवलज्ञान और केवलदर्शनरूप अतिशेषको उत्पन्न करनेवाले शुभ भावके अभासे उन्हें प्राप्त नहीं करपाते है । भावानुप्रेक्षाका स्वरूप इस प्रकार से " कडं मए किं नरदेहभाया " इत्यादि अथवा - " कालोऽत्थि मे कोsस्स च " इत्यादि. तथा फासुयस्स " इत्यादि
46
(3) " पुव्वरत्त " त्याहि-रात्रिमा प्रथम प्रहरने पूर्वरात्रि हे छे અને ચેાથા પ્રહરને અપરરાત્રિ કહે છે. તે પૂર્વરાત્રિની પછીની અપરરાત્રિમાં અર્થાત્ રાત્રિના પાછલા ભાગમાં જેએ ધમ જાગરણ દ્વારા કુટુબાદિની ચિન્તાના પરિ ત્યાગ કરતા નથી.એટલે કે કુટુ'ખ વિષયક ચિન્તાના પરિત્યાગ કરીને જે ધમ ચિન્તા રૂપ ભાવપ્રત્યુપ્રેક્ષાના કર્તા બનતા નથી, તેએા કેવળજ્ઞાન અને કેવળદેશન રૂપ અતિ શેષાને ઉત્પન્ન કરનારા શુભ ભાવના અભાવને લીધે જ્ઞાનદર્શન ઉત્પન્ન કરી शता नथी, भावानुप्रेक्षानुं स्व३ मा प्रहारनुं छे - " कडं भए किं नरदेहभाया इत्यादि अथवा " कालोऽत्थि मे कोरस च " इत्याहि तथा " फायरस " इत्याहि.
99
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
