________________
WE
स्थानङ्गसूत्रे
अत्र त्रिस्थानकानुरोधात्त्रय एव गृह्यन्ते, अन्यथा तु - विंशति-संख्यका जना पचाजयितुमयोग्या भवन्ति, तथाहि-
“ वाले ण बुड्ढे २ नपुंसे ३ य, जड्डे ४ कीढे ५ वाइए ६ ( वाहिए ) । तेणे ७ रायावगारी ८ य, उम्मत्ते ९ य असणे १० ॥ १ ॥
दासे ११ दुडे १२ य मूढे १३ य, अणत्त १४ जुंगिए १५ इयं । उदाए १६ य १७, भयए सेहणिप्फेडिया १८ इयं ॥ २ ॥ गुत्रिणी १९ बालवच्छा २० य, पव्वावेउ न कप्पड़ । छाया - बालो वृद्धो नपुंसकश्च जडः क्लीवश्च वातिकः ( व्याधितः ) । स्तेनो राजापकारी य, उन्मत्तचा दर्शनः ॥ १ ॥ दासो दुष्टश्च मूढश्च ऋणार्त्ती जुङ्गित इति च । उद्बद्धकच भृतकः शैक्ष निष्फेटित इति च ॥ २ ॥ गुर्विणी बालवत्साच, प्रत्राजयितुं न कल्पते ॥ इति ।
तत्र - बाल:- अष्टवर्षान्न्यूनः १ । वृद्धः षष्टिवर्षादधिकः २ । नपुंसकःप्रसिद्धः ३ । जड़: -स्थूलः स त्रिविधः, भाषा-शरीर क्रिया भेदात् । भाषाजड़दीक्षा देना निषिद्ध किया गया है, उन्हें जो शिष्य बनाने के लोभ रूप दोष से दीक्षा देता है ऐसा वह चरणस्थित तपस्वी चारित्र धर्म का लोप करता है। यहां त्रिस्थानक के अनुरोध से ये तीन ही गृहीत हुवे हैं, नहीं तो प्रव्रज्या देने के लिये २० पुरुष अयोग्य कहे गये हैं, जैसे
" बाले वुड्ढे नपुंसे-" इत्यादि, आठ वर्ष से जो न्यून है वह बाल माना गया है -१, ६० वर्ष से जो अधिक है वह वृद्ध माना गया है २ नपुंसक प्रसिद्ध है, स्थूल का नाम जड़ है, यह तीन प्रकार को होता है भाषा
આ કથનનું તાત્પર્ય નીચે પ્રમાણે છે-જિનેન્દ્ર ભગવાને જેમને દીક્ષા દેવાના નિષેધ કર્યો છે, તેમને શિષ્ય બનાવવાના લેભરૂપ દોષથી જે દીક્ષા આપે છે, એવે ચરણસ્થિત તપસ્વી ચારિત્રધર્મના લેપ કરે છે. અહીં ત્રિસ્થાનકનું પ્રકરણ ચાલુ હાવાથી આ ત્રણનું જ નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. આમ તા નીચે ગણાવેલા ૨૦ પ્રકારના પુરુષોને પ્રત્રજ્યા આપવાને માટે अयोग्य गलाव्या छे. नेम – “ बाले वुड्ढे नपु " इत्याहि
આઠ વર્ષથી ઓછી ઉમરવાળાને ખાળક કહ્યો છે. (૨) ૬૦ વર્ષથી વધુ ઉમરવાળાને વૃદ્ધ કહ્યો છે. (૩) નપુંસક-આ શબ્દ જાણીતા હેાવાથી તેનું વિવેચન કયુ" નથી. (૪) સ્થૂલ-જે માણસ જડ જેવે! હાય છે તેને સ્થૂલ કહે છે. તેના ત્રણ પ્રકાર છે–(૧) ભાષાની અપેક્ષાએ જડ, (૨) શરીરની અપેક્ષાએ ४३ भने (3) डियानी अपेक्षाये ४.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
