________________
सुधा टीका स्था० ३ उ.२ सू० ३० लोकस्वरूपनिरूपणम्
अथ क्षेत्र लोकमाह - 'तिविहे' इत्यादि, इह च बहुसमभूमिभागे रत्नप्रभाभागे मेरुम. येsgदेशो रुचकोsस्ति, तस्योपरितनप्रतरस्योपरिष्टान्नव योजनशतानि याव ज्ज्योतिश्चक्रस्योपरितलस्तावत्तिर्यग्लोकः, ततः परत ऊर्ध्व भागस्थितत्वाद् ऊर्ध्वलोको देशोनसप्तरज्जुप्रमाणो रुचकस्याधस्तनप्रतरस्याधो नव योजनशतानि यावत्तावत्तिर्यग्लोकः, ततः परतोऽघोभोगस्थित्वा दधोलोकः सातिरेकसप्तरज्जुप्रमाणः, अधोलोकोर्ध्वलोकयोमध्येऽष्टादशयोजनशत प्रमाणस्तिर्यग्भागस्थितत्वातिर्यग्लोक इति ॥ सू० ३० ॥
चन्द्रिका नामकी टीका है उसमें आवश्यकशब्द की व्याख्या करते समय लिखा गया है ? अतः वहां से यह विषय जाना जा सकता है.
बहुसमभूमिभागवाले रत्नप्रभाके भाग में मेरुके मध्य में आठ रुचक प्रदेश हैं उनके उपरितन प्रदेशके ऊपर से लेकर नौ सौ योजनतक ऊपर में ज्योतिश्चक है उस ज्योतिश्चक के उपरितलतक तिर्यग्लोक है इसके आगे उर्ध्वभाग में अवस्थित होने के कारण उर्ध्वलोक है इसका विस्तार कुछ कम सात राजू का है रुचक के अधस्तन प्रतर के नीचे नौ सौ योजन तक फिर तिर्यग्लोक है, इसके बाद अधोभाग में स्थित होने से अधोलोक है यह कुछ अधिक सातराजूप्रमाण है अधोलोक और उर्ध्वलोक के मध्य में १८ सौ योजन प्रमाण तिर्यग्भाग में स्थित होने के कारण तिर्यग्लोक है | सू०३० ॥
ચન્દ્રિકા નામની ટીકામાં આવશ્યક શબ્દની વ્યાખ્યા કરતી વખતે લખવામાં આવેલ છે, તેા તે વિષય ત્યાંથી વાંચી લેવા.
અહુસમ ભૂમિવાળા રત્નપ્રભાના ભાગમાં મેરુની મધ્યમાં આઠ રુચક પ્રદેશ છે. તેમના ઉપરીતન પ્રદેશથી ઊ ંચે ૯૦૦ ચેાજન સુધી ચેતિશ્ચક છે. તે ચૈાતિશ્ચક્રના ઉપરિતલ સુધી તિયÀક છે. ત્યાંથી આગળ જતાં ઉ લાક આવે છે. ઉર્ધ્વ ભાગમાં રહેલા હાવાથી તેને ઉલાક કહે છે. તેના વિસ્તાર સાત રાજૂ કરતાં થેાડા ન્યૂન છે. રુચકના અધાસ્તન પ્રતરની નીચે ૯૦૦ ચેાજન પન્તમાં પણ તિય ગ્લાક છે, તેનાથી નીચે અધેલોક છે. અધે ભાગમાં તે આવેલે હાવાથી તેને અપેાલાક કહે છે. તેના વિસ્તાર સાત રાજૂ પ્રમાણથી થાડા અધિક છે. ધેાલાક અને ઉલાકની મધ્યમાં ૧૮૦૦ યોજન प्रभाणु-तिर्यग्लागभां रहेबो-तिर्यग्यो छे. ॥ सू. ३० ॥
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
