________________
१३४
स्थानाङ्गसूत्रे नुरोधान्न गृहीतानि ३। अवकाशान्तरपतिष्ठितानि-आकाशमात्राधाराणि अष्टम देवलोकाच॑ च सर्याणि विमानानि-आकाशप्रतिष्ठितान्येय सन्तीति ३। उक्तंच" घणउदहि पइटाणा, सुरभवणा होति दोसु कप्पेसु । तिमु वाउपइट्ठाणा, तदुभयमुपइडिया तिसु ॥ १ ॥
तेण परं उपरिमगा, आगास तरपइटिया सव्वे । " इति । छाया-घनोदधिप्रतिष्ठानि सुरभवनानि भवन्ति द्वयोः कल्पयोः।
त्रिषु वायुप्रतिष्ठानि, तदुभयसुप्रतिष्ठानि त्रिषु ॥१॥
तेन परमुपरिगानि, आकाशान्तरमतिष्ठितानि सर्वाणि ॥" अथ तृतीयं सूत्रमाह-'तिविहा' इत्यादि, त्रिविधानि विमानानि, तान्येवाह-अवस्थितानि-अनादिकालतः स्थितिरूपेण, शाश्वतानीत्यर्थः, वैक्रियाणिभोगाद्यर्थ वैक्रियलब्ध्या निष्पादितानि, भगवतीसूत्रोक्त-शकेन्द्रनिष्यादितयत् २, पारियानिकानि-परियान-तीर्थकरजन्माययसरे तिर्यग्लोकावतरणादि, तदेव प्रयोजनं येषां तानि तथा पालक-पुष्कादीनि वक्ष्यमाणानीति ॥३॥ सू० ५३ ॥ चात इन दोनों के सहारे स्थित हैं परन्तु ये यहां त्रिस्थानक के अनु रोध से गृहीत नहीं हुए हैं २। केवल अवकाशान्तर प्रतिष्ठित ये सब विमान अष्टमदेवलोक से ऊपर हैं। कहा भी है-"घण उदहि पइट्ठाणा' इत्यादि । 'तिविहा" इत्यादि-विमान तीन प्रकार के कहे गये हैं-अव. स्थित, वैक्रिय पारियानिक, जो विमान शाश्वत हैं-अनादिकाल से स्थित है-ये अवस्थित विमान हैं भोगादि निमित्त के वश होकर जो देवों द्वारा अपनी चैक्रियल ब्धि से निप्पादित होते हैं वे चैक्रियविमान हैं तीर्थंकर के जन्म के अवसर पर जिनमें बैठ कर तिर्यग्लोक में जाया ઘોદધિ અને ઘનવાત, એ બનેને આધારે રહેલાં છે, પરંતુ ત્રિસ્થાનકને અહીં અધિકાર ચાલતું હોવાથી અહીં તેમને ગ્રહણ કરવામાં આવેલ નથી. માત્ર અવકાશાન્તરને સહારે સ્થિત વિમાને આઠમા દેવકથી ઉપરના દેવसमान छ. ४ऱ्या ५५ छ है-" घणउहि पइट्ठाणा" त्यादि.
“तिविहा" त्याह-विभाना x २ ४i -(१) अपस्थित, (२) वैठिय, मने (3) पारियानि विमान त छ-मनाहाथी સ્થિત છે તેમને અવસ્થિત વિમાને કહે છે. ભેગાદિ નિમિત્તે દેવે દ્વારા પિતાની ક્રિયલબ્ધિથી નિર્મિત વિમાનને વૈક્રિય વિમાને કહે છે. તિર્થ કરના જન્મના અવસરે જે વિમાનમાં બેસીને દેવે તિર્યંગ્લેકમાં આવે છે. તે પાલક,
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
