________________
सुधा टीका स्था० ३ उ०३ सू०५३ देविमाननिरूपणम्
१३१ नत्र-वृत्तानि-वलयाकाराणि, व्यस्राणि-त्रिकोणानि चतुरस्राणि-चतुष्कोणानि । 'तत्थणं' इति तत्र खलु तेषु तेषां मध्ये इत्यर्थः, यानि तानि वृत्तानि विमानानि तानि खलु पुष्करकणिका संस्थानसंस्थितानि-पुष्कराणि कमलानि तेषां कर्णिका-मध्यभागः, सा हि वृत्ता समोपरिभागा च भवतीति तद्ग्रहणम् , तत्संस्थानेन-तदाकारेण संस्थितानि-युक्तानि यानि तानि तथा । तेषु यानि तानि व्यस्राणि विमानानि तानि खलु शृङ्गाटकसंस्थानसंस्थितानि-शृङ्गाटकानि 'सिंघाडा' इति प्रसिद्धानि तत्संस्थानसंस्थितानि-तदाकाराणि 'दुहओ' इति द्विधातः उभयपार्श्वतः इत्यर्थः । एकतः एकपार्श्वतः-एकस्यां दिशि यस्यां वृत्तविमानानि सन्ति तस्यां दिशीत्यर्थः वेदिकापरिक्षिप्तानि-वेदिका-सुण्डामाकारलक्षणा, तया परिक्षिप्तानि-परिवेष्टितानि । तेषु यानि चतुरस्राणि विमानानि तानि वाले, दूसरे व्यत्र-तीन कोनेवाले और तीसरे-चतुष्कोण-चार कोनेवाले 'तत्थणं ' इत्यादि इनमें जो विमान वृत्त-(गोल) है-वे पुष्करकमल की कणिका-मध्यभाग का जैसा आकार होता है वैसे आकारवाले हैं और सब ओर चारों दिशाओं में प्राकार से परिक्षिप्त हैं. तथा एक एक द्वार वाले हैं तथा जो घस्र विमान हैं ये श्रृंगाटक के संस्थान जैसे संस्थानवाले हैं अर्थात् सिंघाडे का जैसा आकार होता है वैसा ही इनका आकार है. ये अपने दो पार्श्वभाग में-एक २ दिशा में जहां वृत्त-(गोल ) विमान है-उसमें एक दिशा में तो ये दोनों ओर प्राकार से परिक्षिप्त हैं और एक दिशा में वेदिका से परिक्षिप्त हैं तथा इनके तीन २ दरवाजे हैं। शुण्डादण्ड के जैसा जो प्राकार होता है उसका नाम यहां वेदिका कहा गया है तथा जो चतुरस्र विमान हैं वे अक्षाटक भने (3) यतु]-या२ भूयात. “ तत्थ णं " त्या
તેમાંથી વૃત્ત અથવા ગેળાકારના જે વિમાને છે, તેઓ કમળની કર્ણિકા (મધ્યભામ) ના જેવા આકારવાળા હોય છે, અને બધી તરફ-ચારે દિશાઓમાં પ્રાકાર (કેટ) થી ઘેરાયેલાં છે, તેમને એક એક દ્વાર હોય છે. જે જે વ્યસ્ત્ર વિમાને છે તેઓ કંગાટકના સંસ્થાનવાળા એટલે કે શિગડા જેવા આકારવાળા હોય છે. તે વિમાને પિતાના બે પાર્થભાગમાં-પ્રત્યેક દિશામાં
જ્યાં વૃત્ત (ગોળ) વિમાન છે–તે દિશામાં તો તેઓ બંને તરફ પ્રાકારથી પરિક્ષિત ( ઘેરાયેલાં છે, અને એક દિશામાં વેદિકાથી પરિક્ષિત છે, તથા તેમને ત્રણ ત્રણ દરવાજા છે. શુંડાદંડના જે જે પ્રકાર હોય છે, તેનું નામ અહીં વેદિકા કહ્યું છે. જે ચતુરઝ (ચાર ખૂણવાળાં) વિમાને છે, તેઓ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨