________________
D
१२६
स्थानाङ्गसूत्रे वस्थायां नरेन्द्रादि प्राप्तपूजारूपा, ' रसाः-मधुरादयो मनोज्ञाः, सातं-शरीरादि सुखम् । एतानि गुरूणि-आदरविषया यस्य सोऽयम्-ऋद्धिरससातगुरुलोकस्तेन, अथवा, एतैः पूर्वोक्तैर्गुरुकः-तत्माप्तायभिमानवशात् , अप्राप्तौ च तत्मार्थनातोऽशुभभावोपात्त कर्मभारतया गुरुपरिणामस्तेन, भोगामिषद्धेन, भोगाः-मनोज्ञशब्दादयः आमिषमिवामिषमत्यन्तगृद्धिहेतुत्वेनेति भोगामिषं, तत्र गृद्धः-आसक्तःभोगामिषगृद्धस्तेन नो विशुद्धम्-अनतिचारं चारित्रं स्पृष्टं-समाचरितमिति विशुद्धचारित्रानाचरणरूपं तृतीयं स्थानम् ३॥ इत्येतैस्त्रिभिरित्यादि सुगमम् ॥२॥ 'तीहि ' इत्यादि, त्रिभिः स्थानैर्देवः ' च्यविष्ये-स्वर्गाच्चुतो भविष्यामि' इति
आचार्य प्राप्ति आदि की अवस्था में नरेन्द्रादि द्वारा प्राप्त पूजा की अधिक चाच्छावाला बना रहा, मधुरादिक मनोज्ञ रसों की कामना करता रहा, तथा शारीरिक सुख प्राप्ति की ओर ही अधिक मेरा उस अवस्था में ध्यान रहा इससे मैं बहुत गुरु भारी बना उनकी प्राप्ति के अभियान के वश से तथा उनकी अप्राप्ति में उनकी प्रार्थना-चाहना से अर्जित अशुभ भावों के सम्बन्ध में जायमान कर्मों के भार से भारी तथा आमिष की तरह अत्यन्त गृद्धि के हेतुभूत होने के कारण भोग रूपमनोज्ञ शब्दादिरूप आमिष में अत्यन्त आसक्त रहा इस कारण मैंने विशुद्ध अतिचार रहित-चारित्र का पालन नहीं किया इस प्रकार का यह विशुद्ध चारित्र का अनाचरणरूप तृतीयस्थान है इस प्रकार के इन तीन स्थानों को लेकर देव पश्चात्ताप करता है।
तीन स्थानों को लेकर देव यह जान लेता है कि मैं यहां से-स्वर्ग से चचुंगा जैसे-जब वह अपने विमानों को एवं आभरणों को શારીરિક સુખપ્રાપ્તિ તરફ જ મારું અધિક ધ્યાન રહ્યું. તે કારણે હું બહુ જ ગરુકમાં ભારે કર્મવાળે થતે ગયે. તે વસ્તુઓની પ્રાપ્તિના અભિયાનને (કમના રોગથી) આધીન થઈને અને તેમની અપ્રાપ્તિમાં તેમની ચાહનાને કારણે ઉપાર્જિત અશુભ ભાવેના સંબધથી ઉત્પન્ન થયેલા કર્મોના ભારથી હું ભારે બ, ભેગરૂપ–મનેશ શબ્દાદિરૂપ આમિષમાં અત્યન્ત આસક્ત રહ્યો, અને તે કારણે મેં વિશુદ્ધ (અતિચાર રહિત) ચારિત્રનું પાલન કર્યું નહીં. આ પ્રકારે વિશુદ્ધ ચારિત્રના અનાચરણું (આચરણ ન કરવા રૂપ) રૂપ, આ ત્રીજું કારણ સમજવું. ઉપર્યુક્ત ત્રણ કારણોને લીધે દેવ પશ્ચાત્તાપ કરે છે.
ત્રણ કારણને લીધે દેવ એ વાત જાણું લે છે કે અહીંથી (દેવલોકમાંથી) મારું યવન થવાને સમય આવી પહોંચ્છે છે-(૧) પિતાના વિમાને તથા
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨