________________
છ૭૬
स्थानाङ्गसूत्रे अहोरात्रः-त्रिंशन्मुहूर्तप्रमाणः । पक्षः पञ्चदशाहोरात्रप्रमाणः मासः-पक्षदयम् । ऋतुः-मासद्वयप्रमाणः वसन्तादिरूपः । अयनम्-ऋतुत्रयपरिमितम् । संवत्सरः-अयनद्वयप्रमाणः। युगम्-पञ्चसंवत्सराणि । वर्ष शतादीनि प्रसिद्धानि । पूर्वाङ्गम्-चतुरशीतिलक्षवर्ष प्रमाणम् । पूर्वम् - पूर्वाङ्गमेव चतुरशीतिलक्षगुणितम् । पूर्वपरिमाणं यथा
" पुवस्स उ परिमाणं, सयरिं खलु होति कोडिलक्खाओ । __ छपन्नं च सहस्सा, बोद्धव्या वास कोडीणं ॥ १ ॥ इति । छाया-पूर्वस्य तु परिमाणं, सप्ततिः खलु भवन्ति कोटिलक्षाः।
षट्पञ्चाशच्च सहस्राणि, बोद्धव्यानि वर्षाणां कोटयः॥ १ ॥ अङ्कतोऽपि च-७०५६००००००००००। सप्ततिः, तदुपरिषट्पश्चाशत् , तदुपरि च दशशून्यानि स्थापनीयानीति । त्रुटिताङ्गं-चतुरशीति-लक्षगुणित
कहा भी है-" सत्त पाणाणि से थोवे" इत्पादि।
तीस मुहूत्तों का एक अहोरात्र होता है । १५ अहोरात्रों का एक पक्ष होता है दो पक्षों का एक मास होता है दो मास की एक वसन्तादि ऋतु होती है। तीन ऋतुओं का एक अयन होता है दो अयनों का एक संवत्सर होता है पांच संवत्सरों का एक युग होता है वर्षशत आदि प्रसिद्ध ही हैं । ८४ लाख वर्षों का एक पूर्वाङ्ग होता है, ८४ लाख पूर्वाङ्ग का एक पूर्व होता है। पूर्व का प्रमाण ऐसा ही कहा गया है-" पुव्वस्स उ परिमाणं" इत्यादि । तात्पर्य इस गाथा का ऐसा है कि ८४ लाख को ८४ लाख से गुणा किया जाता है तब इसमें वर्षों की संख्या का प्रमाण ७०५६०० ०००००००० सत्तर लाख करोड़ छप्पन हजार करोड़ वर्ष जब होता है तब एक पूर्व होता है, पूर्व का जितना प्रमाण होता है उसे स्वानु मे भुत थाय छे. ४थु ५९५ छ-" सत्त पाणाणि से थोवे" त्याle.
૩૦ મતને એક દિવસરાત (અહોરાત્ર) થાય છે. ૧૫ અહેરાતને એક પક્ષ (પખવાડિયું) થાય છે. બે પક્ષેને એક માસ થાય છે. બે માસની વસંતાદિ એક ઋતુ થાય છે. ત્રણ ઋતુઓનું એક અયન થાય છે અને બે અયનનું એક સંવત્સર (વર્ષ) થાય છે. પાંચ સંવત્સરને એક યુગ થાય છે. ૮૪ લાખ વર્ષોનું એક પૂર્વીગ થાય છે અને ૮૪ લાખ પૂર્વા ગેને એક પૂર્વ याय छे. पूर्वतुं प्रमाण " पुब्बस्स उ परिमाणं " त्याहि सूत्र द्वारा सार्नु બતાવ્યું છે-૮૪ લાખને ૮૪ લાખ વડે ગુણતાં જે ૭૦૫૬૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦ એક પૂર્વનું વર્ષ પ્રમાણુ સિત્તેર લાખ કરોડ, છપ્પન હજાર કરેલ છે તે કાળને એક પૂર્વ કહે છે. એક પૂર્વનું જેટલું પ્રમાણ કહ્યું છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
