________________
सुधा टीका स्था० १ उ०१सू० ५३ नारकादोनों वर्गणानिरूपणम् १८५ शावगाढास्तेषां तथाभूतानां पुद्गलानां वर्गणा एका । ' एवं जाव इत्यनेन द्वयादिसंख्येयप्रदेशावगाढान्तानां पुद्गलानां पाठः संग्राह्यः । तेषां प्रत्येकं वर्गणा एकैका बोध्या । तथा-असंख्येयपदेशावगाढानां पुद्गलानां वर्गणा एका बोध्या। __ननु-अनन्तप्रदेशावगाढानां पुद्गलानां वर्गणाया एकत्वं कथं नोक्तम् ? इति चेत् , आह-लोकलक्षणस्य अवगाहक्षेत्रस्यासंख्येयपदेशत्वमेवास्ति नत्वनन्तप्रदेशत्यम् , अत एव-असंख्येयप्रदेशपर्यन्तानां पुद्गलानां वर्गणाया एकत्वम् , इति नास्ति दोषः । पुद्गलाश्चात्र एकपदेशिकायनन्तप्रदेशिकान्ता बोध्याः, द्रव्यपरिणामस्याअवयव में जिनका अवस्थान होता है वे एक प्रदेशावगाढ पुद्गल है ऐसे एकप्रदेशावगाढ पुद्गलों की वर्गणा एक होती है " एवं जाव" इस पाठ से दो आदि प्रदेशों से लेकर संख्यात तक में अवगाढ हुए पुद्गलों का ग्रहण हुआ है इन दो आदि प्रदेशों में तथा संख्यातप्रदेशों में अबगाढ हुए पुद्गलोंकी प्रत्येककी वर्गणा एक२ है तथा लोकके असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ हुए पुद्गलों की भी वर्गणा सामान्यतः एक है।
शंका-अनन्तप्रदेशावगाढ पुद्गलों की वर्गणा का एकत्व यहां सूत्रकार ने क्यों नहीं कहा है ?
उत्तर-यहां जो ऐसा नहीं कहा है उसका कारण यह है कि लोकरूप जो अवगाह क्षेत्र है उसमें अनन्तप्रदेशता नहीं कही गई है उसमें तो केवल असंख्यातप्रदेशता तक ही कही गई है, इसीलिये क्षेत्र के असंख्यातप्रदेशों तक में अवगाही असंख्यातप्रदेशवाले पुदलों की वर्गणा में एकता का कथन किया जाता है पुद्गल एक प्रदेशवाले भी होते हैं
10 पुरानी ngn A डाय छे. “ एव जाय” मा सूत्रपा8 पारा में પ્રદેશથી લઈને સંખ્યાત પર્યન્તના પ્રદેશની અવગાહનાવાળાં પુદ્ગલે ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. આ બેથી લઈને સંખ્યાત પર્યાના પ્રદેશની અવગાહ. નાવાળાં પદ્રમાંના પ્રત્યેક પ્રકારના પુલોની વગણ એક એક હોય છે. તથા અસંખ્યાત પ્રદેશોમાં અવગાઢ થયેલાં પુલની પણ સામાન્યની અપેક્ષાએ એક વણ હોય છે.
શકા-અહીં સૂત્રકારે અનન્તપ્રદેશાવગાઢ પલેની વર્ગણામાં શા કારણે मेव प्र४८ यु नथी ?
ઉત્તર-લેકરૂપ જે અવગાહ ક્ષેત્ર છે તેમાં અનન્ત પ્રદેશતા હોતી જ નથી. તેમાં તે અસંખ્યાત પ્રદેશના પર્યન્તની પ્રદેશતા જ સંભવી શકે છે. તેથી ક્ષેત્રના અસંખ્યાત પર્યન્તના પ્રદેશમાં અવગાહી અસંખ્યાત પ્રદેશવાળાં પુલોની વર્ગણામાં એકતાનું કથન કરવામાં આવ્યું છે. પુલ એક પ્રદેશવાળાં
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
