________________
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
टीका - अधर्मपक्षस्य निरूपणं कृतं सम्प्रति-धर्मपक्षं निरूपयितुमाह'अहावरे' इत्यादि । 'अहावरे' अथाऽपरः 'दोच्वस्स ठाणस्स 'धम्मपक्श्वस्स' द्वितीयस्य स्थानस्थ- पुण्डरीकमकरण धर्मपक्षस्य 'विभंगे एवमाहिज्जइ' विभङ्गःविचारः एवं वक्ष्यमाणप्रकारेण आख्यायते, 'इह खलु पाईनं वा' प्राच्यां पूर्वस्यां दिशि वा 'पडी वा' प्रतीच्यां पश्चिमायां वा 'उदीणं वा' उदीच्याम् - उत्तरदिशि वा 'दाहिणं वा' दक्षिणस्यां दिशि वा 'संतेगइया मणुस्सा भवंति' सन्त्येकतयेअनेकप्रकारका मनुष्या भवन्ति 'तंजहा' तद्यथा-'आरिया वेगे' आर्याः सद्धर्माचरणशीला वा एके 'अणारिया वेगे' अनार्या वा एके 'उच्चागोया वेगे' उच्च गोत्रा वा एके उग्रवंश्याः 'णीयागोया वेगे' नीचगोत्रा वा एके- शूद्रादयः 'कायमंता वेगे समंतावेगे' कायक्तो दीर्घकाया वा एके, हस्ववन्तः - घुरीरा वा एके 'सुवन्ना वेगे' सुवर्णा :- सुन्दरवर्णवन्त एके, 'दुवन्ना वेगे' दुर्वर्णाः कुत्सितवर्णवन्त
-
२६०
O
'अहावरे दोच्चस ठाणस्स' इत्यादि ।
टीकार्थ-अधर्म पक्ष का निरूपण किया जा चुका है अब धर्म पक्ष का निरूपण करते हैं- अब दूसरे स्थान पुण्डरीक प्रकरण के धर्म पक्ष का विचार किया जाता है-इस लोक में पूर्व दिशा में पश्चिम दिशा में उत्तर दिशा में और दक्षिण दिशा में अनेक प्रकार के मनुष्य होते हैं । वे इस प्रकार हैं- कोई आर्य अर्थात् समीचीन धर्म का आचरण करने वाले और कोई अनार्य होते हैं, कोई उच्च गोत्री होते हैं कोई नीच गोत्री शूद्रा दिक होते हैं, कोई लम्बे शरीर वाले तो कोई छोटे शरीर वाले होते हैं, कोई सुवर्ण वाले तो कोई दुर्वर्ण वाले होते हैं, कोई सुन्दर रूप वाले
'अहावरे दोच्चरस ठाणस्स' धत्याहि
ટીકા”—અધમ પક્ષનું નિરૂપણ કરવામાં આવી ગયુ છે, હવે ધર્મ પક્ષનું” નિરૂપણ કરવામાં આવે છે.—હવે બીજા સ્થાન પુ'ડરીક પ્રકરણના ધર્મ પક્ષના વિચાર કરવામાં આવે છે.
આ લેકમાં પૂર્વ દિશામાં પશ્ચિમ દિશામાં, ઉત્તર દિશામાં, અને દક્ષિણ દિશામાં અનેક પ્રકારના મનુષ્યા હોય છે, તે આ પ્રમાણે છે. કાઈ આય અર્થાત્ સમીચીન ધર્મનું આચરણ કરવાવાળા, અને કાઇ અના ડાય છે. કાઇ ઉચ્ચ ગેાત્રવાળા હાય છે. કાઈ નીચ ગાત્રવાળા દ્રાદિક હાય છે. કાઈ નાંખા શરીરવાળા હાય છે. તે કોઇ ટુંકા શરીરવાળા હાય છે. કોઈ સારા વણુ વાળા તા કાઈ કદરૂપા હાય છે. કોઈ સુંદર રૂપવાળા
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૪
