________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. १ पुण्डरीकनामाध्ययनम् ११७ ज्ञातयो मे दुःखं रोगातङ्क विभज्य भवन्तो गृह्णन्तु-यतो यततोऽपि दुःखमिदमनिष्टमापतितम्, तदा केऽपि तदुद्धरणे न समर्था भविष्यन्ति, 'ताहं दुक्खामि वा सोयामि वा जाव परितप्पामि वा' तदहं दुःख्यामि वा शोचामि यावत्परितप्ये वा 'इमाओ अन्नयराओ दुक्खाओ रोगातकाओ परिमोएह अणिट्ठाओ जाव णो सुहाओ' अस्मान्मेऽन्यतरस्माद्दुःखा द्रोगातङ्कात् परिमोच यत-अनिष्टाद् यावन्नो सुखात् । यदहं दुःखेन शोचामि अतो यूयमनिष्टान्मां रक्षतेति । एवमेव णो लद्धपुब्ध भवइ' एवमेव नो लब्धपूर्वो भवति, एवं दुःखविमोक्षाय प्रार्थितोऽपि बान्धवो दुःखाद् रोगातङ्काद् मां रक्षयेदित्येवं न सम्भवति कथमपि, 'तेसि वा वि भयंताराणं ममण्णाययाणं अन्नयरे दुक्खे रोयातं के समुपज्जेज्जा' तेषां वापि भयत्रातृणां मम ज्ञातीनामन्यतरद् दुःख रोगातकं समुत्पद्येत 'अणिढे जाव णो मुहे' अनिष्टं यावन्नो सुखम् ‘से हता' तत्-तस्मात्कारणात् इन्त-खेदे 'अहमेतेसि मुझ अकेलेको ही न भोगना पड़े और बंट जाने से हल्का हो जाय। क्या ऐसी प्रार्थना करने पर वे मेरा उद्धार कर सकेंगे? क्या उस दुःख का बंटवारा करके ग्रहण कर लेगें ? किन्तु न ऐसा कभी हुआ है और न होगा। इस प्रकार की प्रार्थना करने पर भी ज्ञातिजन उस दुःखमय रोगातंक से मेरी रक्षा नहीं कर सकेंगे। ___ ज्ञातिजन मेरा दुःख नहीं वांट सकते, इतनाही नहीं, मैं भी उनके दुःख वांटने में समर्थ नहीं है। उन भय से रक्षा करने वाले ज्ञातिजनोंको कोई अनिष्ट यावत् असुखरूप रोगातंक उत्पन्न हो जाय और मैं चाहूं कि मैं उनको इस अनिष्ट अवांछनीय यावत् असुख रूप रोगांतक से छुड़ा लूं, तो भी ऐसा कर नहीं सकता! मैं सफल नहीं हो सकता। ન પડે. અને વહેંચાઈ જવાથી તે હલ્ફ થઈ જાય, આ રીતે પ્રાર્થના કરવાથી છે તેઓ મારે ઉદ્ધાર કરી શકશે? શું તે દુઃખની વહેચણી કરીને તેઓ ગ્રહણ કરી લેશે ? પરંતુ એવું કદી થયું નથી, અને થશે પણ નહીં. આવા પ્રકારની પ્રાર્થના કરવા છતાં પણ જ્ઞાતિજને તે દુઃખરૂપ રોગતંકથી મારૂ રક્ષણ કરી શકશે નહીં.
જ્ઞાતિજને મારું દુઃખ વહેંચી શકશે નહીં. એટલું જ નહીં પણ હું પણ તેઓનું દુઃખ વહેંચીને લઈ શકવાને સમર્થ નથી. તે ભયથી રક્ષા કરવા વાળા જ્ઞાતિજનોને કેઈ અનિષ્ટ અવાંછનીય યાવત્ અસુખરૂપ રોગાતંક ઉત્પન થઈ જાય અને હું તેઓને તે અનિષ્ટ. અવાંછનીય યાવત્ અસુખ રૂપ રોગતંકથી છેડાવી લઉ, તે પણ એવું હું કરી શકતું નથી. તેનું શું કારણ છે?
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : ४
