________________
-
१००
सूत्रशताङ्गसूत्रे पूर्वस्यो दिशि पश्चिमायां दिशि दक्षिणस्यां दिशि उत्तरस्यां दिशि 'संतेगइया' सन्त्ये के 'मणुस्सा' अनेकप्रकारका मनुष्या भवन्ति । 'तं जहा' तद्यथा-'आरिया वेगे' आर्या वा एके 'अणारिया बेगे' अनार्या वा एके, प्राच्यादिदिक्षु वसन्ति-अने के पुरुषाः केचनाऽऽर्याः केचनाऽनार्याश्च । 'उच्चागोया वेगे' उच्चगोत्रा:-विशिष्ट गोत्रवन्तो वा एके 'णीया गोया वेगे' नीचगोत्रा वा एके 'कायमंता वेगे हस्समंता. वेगे' कायवन्तो वा एके-दीर्घशरीराः, इस्ववन्तो वा एके-लघुशरीरा एके, 'मुवन्ना वेगे दुवना वेगे' सुवर्णा वा एके, दुर्वर्णा वा एके, 'सुरूवा वेगे दुरूवा वेगे' सुरूपा वा शोभनरूपवन्तः, दूरूपा वा-विकृतरूपवन्तश्च एके, 'तेसिं च णं' तेषां च 'ण' इति वाक्यालङ्कारे 'जणजाणवयाई' जनजानपदा:-लोका देशाच, 'परिग्गहाई' परिग्रहा:-परिग्रहरूपेण अधीना भवन्ति । 'तं जहा' तद्यथा 'अप्पयरा वा भुज्जयरा वा अल्पतरा वा अल्पपरिग्रहवन्तः, भूयस्तरा वा-अधिकपरिग्रहवन्तः, 'तहप्पगारेहिं' तथाप्रकारेषु 'कुलेहिं' कुलेषु 'आगम्म अभिभूय' आगत्य जन्मना तादृशकुलं प्राप्य, भोगसुखादिकं चाभिभूय-तिरस्कृत्य 'एगे मिक्खायरियाए' एके केचन पुरुषा भिक्षाचर्यायाम् 'समुट्टिया' समुत्थिताः-उद्यमउर्ध्व दिशा में और अधोदिशा में अनेक प्रकार के मनुष्य होते हैं। जैसे-कोई आर्य, कोई अनार्य अर्थात् कोई ज्ञानदर्शन के अंकुर वाले और कोई उससे रहित होते हैं। कोई ऊंचे गोत्र में उत्पन्न होते हैं, और कोई नीच गोत्र में उत्पन्न होते हैं । कोई लम्बे शरीर वाले कोई छोटे शरीर वाले होते हैं । कोई सुरूप और कोई कुरूप होते हैं। लोक और देश लन लोगों का परिग्रह होता है। वह परिग्रह किसी के पास थोडा होता है, किसी के पास बहुत होता है । इस प्रकार के कुलों में से आकर और किसी कुल में जन्म लेकर भोगों का तथा सांसारिक सुखों का परित्याग करके उनमें से कोई कोई भिक्षावृत्ति के लिए उद्यत हो દિશામાં અને અદિશામાં, અનેક પ્રકારના મનુષ્ય હોય છે. જેમકે-કેઈ આર્ય, કોઈ અનાર્ય, અર્થાત કઈ જ્ઞાન દર્શનના અંકુરવાળા અને કેઈ તેના વિનાના હોય છે. કેઈ ઉંચા ગેત્રમાં ઉત્પન્ન થયેલ અને કેઈ નીચ ગેત્રમાં ઉત્પન્ન હોય છે. કોઈ લાંબા શરીરવાળા, કઈ ટૂંકા શરીરવાળા, હોય છે. કોઈ સુંદર રૂપવાળા-સુરૂપ અને કઈ કદરૂપા હોય છે. લેક અને દેશ તે લોકેને પરિગ્રહ હોય છે. તે પરિગ્રહ કોઈની પાસે થડે હોય છે, કેઈની પાસે વધારે હોય છે. આવા પ્રકારના કુલેમાંથી આવીને અને કઈ પણ કુળમાં જન્મ લઈને ભેગને તથા સંસારિક સુખને ત્યાગ કરીને તેમાંથી કઈ કઈ ભિક્ષા વૃત્તિને માટે ઉદ્યમવાળા થઈ જાય છે. અર્થાત્ ઘરને ત્યાગ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૪
