________________
समार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. १ पुण्डरीकनामाध्ययनम्
९९
विद्यामि वा तेपे वा पीडयामि वा परितप्ये वा नाहमेवमकार्षम्, यदहं शोचामि यन्मम पीडादिकं भवति न तत्र कर्मादिकं कारणम् । 'परो व जं दुक्खड़ जाव परिatus वा णो परो एवमकासि परो वा यद दुख्यति यावत्परितप्यते वा न पर एवमकार्षीत्, परोऽपि यद् दुःखादिकमनुभवति, तत्र तादृशदुःखाद्यनुभवेन कर्मणः कारणता, किन्तु सर्वमेतत्सुखदुःखादिकं स्वस्य परस्य वा तत्सर्वं नियति वलादेव आगच्छति, एवं च नियतिरेव सर्वेषां कारणम् । एवं से मेहाची सका
वापरकरणं वा एवं विष्पडिवेदेइ कारणमावन्ने' एवं स मेधावी स्वकारणं वा परकारणं वा एवं विप्रतिवेदयति कारणमापन्नः, अनेन प्रकारेण स बुद्धिमानेवमवगच्छति स्वकारणं परकारणं वा सुखदुःखादि मम परस्य वा यद्भवति न तत्स्त्रकृतपरकृतकर्मणः फलम् ' किन्तु सर्वमेतन्नियविविचेष्टितमेत्र इत्थमवधारयति विद्वान् । ' से बेमि पाई वा ४' अथ ब्रवीमि युक्तितो निश्चित्य प्रतिपादयामिप्राच्यां वा ४ - प्राच्यां - पूर्वदिशायाम् पश्चिनदिशायां दक्षिणस्यामुत्तरस्यां वा उपक्षणादूर्ध्वमधोदिशि वा 'जे तसथावारा पाणा' ये सस्थावराः प्राणाः प्राणवन्तो जीवा विद्यन्ते । 'ते एवं संघायमागच्छंति' ते माणा एवं प्रकारेण नियतिबलेनैव सङ्घातम् - औदारिकादिशरीर भावमागच्छन्ति इति अहं नियतिवादी ब्रवीमि । ये केचन सस्थावराः प्राणिनो यत्र कुत्रापि वसन्ति ते सर्वेऽपि नियतिकिया कर्म कारण नहीं है। इसी प्रकार कोई दूसरा दुःखी होता है यावत् परिताप पाता है, सो उनमें उसका किंवा कर्म कारण नहीं है। किन्तु यह सब दुःख आदि नियति के बल से ही उपस्थित होते हैं । अतएव नियति ही सब का कारण है। इस प्रकार वह बुद्धिमान पुरुष ऐसा समझता है मुझ को या दूसरे को जो भी सुख या दुःख होता है, वह स्वकृत अथवा परकृत कर्म का फल नहीं है। यह सब तो नियति का ही कारण है।
-
-
अतएव मैं ऐसा कहता हूं-पूर्वादि सभी दिशाओं में जो भी त्रस और स्थावर प्राणी हैं, वे सब नियति के बल से ही औदारिक आदि शरीरको તિના મૂળથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી નિયતી જ સઘળાનુ' કારણ છે. આ પ્રમાણે એ બુદ્ધિમાન્ પુરૂષ એવુ સમજે છે, કે મને અથવા બીજાને જે કાંઈ સુખ અથવા દુઃખ થાય છે, તે સ્વકૃત અથવા બીજાએ કરેલ કર્મીનું કૂળ નથી. આ ખધું નિયતિનું જ ભાગ્યાધીન કારણ છે. તેથી જ હું એવુ‘ કહું છુ કે—પૂત્ર વગેરે સઘળી દિશાઓમાં જે કાઈ ત્રસ અને સ્થાવર પ્રાણિયેા છે, તે સઘળા નિયતિના ખળથી જ ઔદારિક વિગેરે શરીરને પ્રાપ્ત
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૪
