________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १४ ग्रन्थस्वरूपनिरूपणम्
४४७
9
एवं ते यथावस्थितं धर्मं प्रतिपादयन्तः स्वपरतारका भवन्तोति गुरुकुले निवसन् सन्दुद्धचा धर्म ज्ञात्वा तमेवाऽन्येभ्य उपदिशेत् । एतादृशः पूर्वसचितं । कर्म विनाशयति, स हि स्वं परं च कर्मजाला व्यावर्तयति ॥ १८ ॥ मूलम् - णो छ।यए णोऽवि य लूँसएज्जा,
माणं ण सेवेज पंगासणं च ।
ण यावि पन्ने परिहास कुंज्जा,
याऽऽसियावाय वियोग रेजा ॥१९॥
छाया - नो छादवेन्नापि च लूषयेद् मानं न सेवेत प्रकाशनं च । न चापि प्राज्ञः परिहास कुर्याः न चाप्याशीर्वादं व्यागृह्णीयात् ॥१९॥ विचार करके वह उत्तर देवें या किसीने कोई प्रश्न पूछा हो तो उस प्रश्न पर भली भांति विचार करके फिर उत्तर देवें ।
इस प्रकार का आचरण करनेवाला यथावस्थित धर्म की प्ररूपणा करते हुए स्व और पर को तारने वाले होते हैं ।
आशय यह है कि गुरुकुल में निवास करने वाला मुनि अपनी बुद्धि से धर्म को जान कर दूसरों को उपदेश देता है । ऐसा पुरुष त्रिकालदर्शी होकर पूर्व संचित कर्म का क्षय करता है। अपने को तथा दूसरों को कर्म जाल से छुड़ाता है ॥१८॥
अब संयत साधु का धर्मोपदेश प्रकार कहते हैं - णो छायए' इत्यादि । शब्दार्थ - ' पन्ने - प्राज्ञः ' सर्वतत्त्वको जानने वाला साधु 'णो छायए અથવા ફાઈએ કઈ પ્રશ્ન પૂછેલ હાય, તે એ પ્રશ્ન પર સારી રીતે વિચાર કરીને તે પછી તેના ઉત્તર આપે
આ પ્રકારથી તે યથાવસ્થિત ધર્મોની પ્રરૂપણા કરતાં સ્વ અને પરને તારવાવાળા હાય છે.
કહેવાના આશય એ છે કે—ગુરૂકુળમાં નિવાસ કરવાવાળા મુનિ પોતાની બુદ્ધિથી ધર્મને જાણીને બીજાને ઉપદેશ આપે છે, એવા પુરૂષ ત્રિકાળદર્શિ થઇને પૂર્વ સંચિત કર્મોના ક્ષય કરે છે. પેાતાને તથા ખીજાને કમ જાળથી છોડાવે છે, ૧૮ા
હવે સયંત સાધુના ધમૈાંપદેશનો પ્રકાર બતાવે છે.
'जो छायए' त्याहि
शब्दार्थ - ' पन्ने प्राज्ञः ' समस्त तत्वने लघुवावाणा साधु 'णो छायए-नो
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૩
