________________
२०
सूत्रकृताङ्गसूत्रे ___ अन्वयार्थः- (पुढवी अ अगणी वाऊतणरुक्खसवीयगा) पृथिव्यवग्निवायु तृणवृक्षाः सबीजकाः (अंडया पोयजराऊ) अण्डजाः पोतजाः जरायुजाः (रससंसेयउभिया) रपसंस्वेदोद्भिज्जाः, ये जीवाः सन्ति ॥८॥
टीका-स एवं संसारात्मनितोऽवहितात्माहिसादिवतेषु प्रमादं न करोति, तत्र केयं हिंसा ? केषां वा हिंसनं भवतीत्यत आह-'पुडी ऊ' पृथिव्यापः, पृथिवीकाधिकाः सूक्ष्मवादरपर्याप्तकाऽपर्याप्तकादिभेदभिन्नाः, अप्कायिकाः, 'अगणी' अग्निकायिकाः 'वाऊ' वायुकाथिकाः, एवं भूता विविधा जीवाः । तथा-वननिर्वायुस्तृणवृक्षसपीजकाः' पृथिवी, अग्नी, वायु, तृण, वृक्ष, और बीज अंडया पोयजराउ-अंडजाः पोतजाः जरायुजाः' अण्डज, पोतज तथा जरायुज 'रससंसेयउभिया-रस संस्वेदोद्भिजाः' रसज, स्वेदज, और उद्भिज्ज (ये सब जीव हैं) ॥८।। ___ अन्वयार्थ--पृथ्वीकायिक अप्कायिक, तेजस्कायिक, वायुकायिक, तृण, वृक्ष, बीज, अंडज, पोतज जरायुज, रसज, संस्वेदज और उद्भिज्ज ये सब जीव हैं। यतना के साथ इनकी रक्षा करनी चाहिए ॥८॥
टीकार्थ--संसारसे प्रवजित और यतनावान् मुनि अहिंसा आदि व्रतो में प्रमाद नहीं करता है। तो हिंसा क्या है ? और किनकी हिंसा होती है ? इन प्रश्नोंका उत्तर देने के लिए कहते हैं-सूक्ष्म, बादर, पर्या. सक, अपर्याप्तक आदि भेद प्रभेद वाले पृथ्वी कायिक जीव हैं। इसी प्रकार भेदोंवाले अप्कायिक तेजस्कायिक और वायुकायिक भी हैं । वनवृक्षसबीजकाः' पृथ्वी, भि, वायु, तृष, वृक्ष अने भी 'अंडया पाय जरायुअंडजाः पोसजाः, जरायुजाः' २४, यात भने ४२॥यु 'रस संसेयउब्भियारससंस्वेदोद्धिाः ' २२, २३६४, मन A (म तमाम छे.) ॥८॥ ___ अन्यार्थ- पृथ्वी थिई, १५यि, ते१२:48, वायुयि: तृष्ण, वृक्ष, બીજ, અંડજ, પતજ જરાયુજ, રસજ, સંવેદન અને ઉદૂભિજજ આ બધા જીવે છે, યતના પૂર્વક તેઓનું રક્ષણ કરવું જોઈએ.
ટીકાર્ય–સંસારથી પ્રવજીત અને યતનાવાન મુનિ અહિંસા વિગેરે તેમાં પ્રમાદ કરતા નથી. હિંસા એ શું છે ? અને કોની હિંસા થાય છે? આ પ્રશ્નોને ઉત્તર આપતા કહે છે કે–સૂકમ, બાદર, પર્યાપ્તક વિગેરે ભેદ પ્રભેટવાળા પૃથ્વીકાયિક જીવે છે, આજ પ્રકારના ભેદેવાળા અકાયિક તેજસ્કાયિક અને વાયુ કાયિકે પણ હોય છે. વનસ્પતિ કાયિકેને સંક્ષેપથી
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૩
