________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र.श्रु. अ.५ उ.१ नारकीयवेदनानिरूपणम्
४३९
मूलम्-सयाजला नाम नदी भिदुग्गा, पविजलं लोहविलीणतत्ता। जंसी भिदुग्गंसि पवजमाणा, एंगायऽतीणुक्रमणं करोति ॥२१॥ छाया-सदाजला नाम नदी अभिदुर्गा प्रदीप्तजलां लोहविलीनतप्ता ।
___यस्यामभिदुर्गायां प्रपद्यमाना एके अत्राणा उत्क्रमणं कुर्वन्ति ॥२१॥ अन्वयार्थ:-(सयाजला नाम) सदाजला नाम-सर्वकालं जलपूरिता (भिदुग्गा) अभिदुर्गाऽतिविषमा (नदी) नदी एका तिष्ठति (पविज्जलं) पदीप्तजला पिच्छिला. रुधिराबिलत्वात् (लोहविलीणतत्ता) लोहविलीनतप्ता-अतितापद्रवितलोहसदृश'सयाजला' इत्यादि।
शब्दार्थ-सयाजला नाम-सदाजला नाम' सदाजला नामकी 'भिदुग्गा-अभिदुर्गा' अत्यंत विषम 'नदी-नदी' एक नदी हैं 'पविज्जलं प्रदीप्तजलां' उसका जल पीव (रस्सी) एवं रक्त मिश्रित होता है अथवा वह बडी पिच्छिल अर्थात् कर्दमयुक्त है 'लोहविलीणतत्ता-लोह विलीन तप्ता' तथा वह अग्नि से पिघले हुए लोह के द्रव के समान अति उष्ण जलवाली है 'अभिदुग्गंसि-अभिदुर्गायाम्' अतिविषम सि-यस्यां' जिस नदी में 'पवज्जमाणा-प्रपद्यमानाः' पडे हुए नारकी जीव 'एगा. यत्ताण-एके अत्राणा' अकेला रक्षकरहित होकर 'उक्कमणं करेंतिउत्क्रमणं कुर्वन्ति' वहां सर्वकाल उछलते रहते हैं ॥२१॥ ___ अन्वयार्थ--नरक में एक सदाजला नदी है । वह सदैव जल से परिपूर्ण रहती है और अत्यन्त विषम है । वह रुधिर से व्याप्त है और
‘सयाजला' त्या:
शहाय-'सयाजला नाम-सदाजला नाम' सहसा नाम 'भिदुगा-अभिदर्गा' अत्यत विषम 'नदी-नदी' से नही छे 'पविज्जलं-प्रदीप्तजलां' तनु પાણી પરુ એવં લેહી મિશ્રિત હોય છે અથવા તે મટી પિચ્છિલ અર્થાત
भयत छ 'लोहविलोणतत्ता-लोहविलीनतप्ताः' तत भनिथी पौधणेल सोमन द्रवाना समान मति गरम पाणी छे 'अभिदुग्गंसि-अभि. टर्गायाम' अतिविषम 'जंसि-यस्या' से नहीमा ‘पवज्जमाणा-प्रपद्यमानाः' पडस ना804 'एगायत्ताण-एके अत्राणाः' । २६ वरना थने 'उकमणं करे ति-उत्क्रमणं कुर्वन्ति' त्यो साता २ छ. ॥२१॥
સૂત્રાર્થ—–નરકમાં એક એવી નદી છે કે જે સદા પાણીથી ભરપૂર રહે છે તે નદી ઘણી જ વિષમ છે. તે નદી પરુ અને લોહીથી ભરેલી છે, તેનું પાણી
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૨