________________
४२२
सूत्रकृताङ्गसूत्रे माप्तं भवति (अइदुक्खधम्म) अतिदुःखधर्मम्-अतिदुःखस्वभावम् (तत्थ) तत्रतस्मिन् स्थाने (हत्थेहिं पाएहिं बंधिऊणं) हस्तेषु पादेषु च बन्धयित्वा (सत्तुव्य) शत्रुमिव (दंडेहिं) दण्डैदण्डद्वारा परमाधार्मिकाः तान् नारकजीवान् (समारभति) समारभन्ते-ताडयन्तीति ॥१३॥
टीका-सया' सदा-सर्वकालम् ‘कसिणं' कृत्स्न-संपूर्णम् 'घम्मट्ठाण' धर्मस्थानम् सदोष्णस्वभावम् । 'गाढोवणीय गाढोपनीतम् , यत्स्थानं निधत्तनिकाचितकर्मभिरुपनीतं भवति नारकाणाम् 'अइदुक्खधम्म' अतिदुःखधर्मम् , अत्यन्त दुःखस्वरूपः धर्मः स्वभावो यस्य तव तादृशं सर्वदैव दुःखजनकस्वभावम् । तादृशनरके परमाधार्मिकैः तं 'हत्थेहिं पाएहि य बंधिऊण' हस्तेषु पादेषु च बद्ध्वा 'सत्तुम' को बांधकर 'सत्तुब्ब-शत्रुमिव' शत्रु के जैसा 'दंडेहि-दण्डैः' दण्डों के द्वारा परमाधार्मिक 'समारभति-समारभन्ते' ताडन करते हैं ॥१३॥ ___ अन्ययार्थ-नरकभूमि में एक धर्मस्थान अर्थात् उष्णस्थान है जो सदैव और सम्पूर्ण उष्ण ही बना रहता है । गाढे पापकर्म करने वाले वहां जाते हैं । वह अत्यन्त दुःख देने का स्वभाव वाला है। वहां परमाधार्मिक नारकों के हाथ पैर बांधकर उन्हें शत्रु के समान ताडना करते हैं ॥१३॥
टीकाथ-सदा और सम्पूर्णरूप से उष्ण रहने वाला एक उष्ण स्थान नरक में है। वहां निधत्त-निकाचित पापकर्म करनेवाले नारक ही जाते हैं । वह स्थान अत्यन्त ही दुःख देने वाला है। उस नरक में परमाधार्मिक नारकों के हाथ और पा बांध देते हैं और डण्डों से ऐसी ताडना करते हैं जैसे वे उनके शत्रु हों। बंधिऊणं-हस्तेषु पादेषु च बद्ध्वा' ४२यरयु ने मांधीन 'सत्तुव्व-शत्रुमिव' शत्रुनारेम 'दंडेहि-दण्डैः' । द्वा२१ ५२माधाभि 'समारभति-समारभन्ते' मारे छे. 1१31
સૂત્રાર્થ-નરકભૂમિમાં એક ઘર્મસ્થાન એટલે કે ઉશસ્થાન છે, જે સદા સંપૂર્ણ ઉષ્ણુ જ રહે છે. નિધત્ત નિકાચિત પાપકર્મો કરનારા જીવે ત્યાં જાય છે. તે સ્થાન અત્યન્ત દુઃખદાયક છે. ત્યાં પરમધામિકે નારકોના હાથ, પગ બાંધીને તેમને શત્રુની જેમ માર મારે છે. ૧૩
ટીકાર્થ–તે નરકભૂમિમાં સદા સંપૂર્ણ રૂપે ઉષ્ણ રહેતું એક ઉણ સ્થાન છે. નિધત્ત-નિકાચિત પાપકર્મ કરનારા છ જ ત્યાં નારક રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. તે સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થયેલા નારકોને અત્યન્ત દુઃખ સહન કરવું પડે છે. ત્યાં પરમધામિકે નારકના હાથપગ બાંધીને તેમને દંડ આદિ વડે એવા તે મારે છે કે જાણે તેઓ તેમના દુશમને હાય,
શ્રી સૂત્ર કતાંગ સૂત્ર : ૨
