________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ३ उ. १ केशलुंचनाऽसहत्वनिरूपणम् २९
अयं भावः-परलोकस्तु प्रत्यक्षतो नाऽवगम्यते, अनुमानादिकमपि नास्ति, एवं च परलोकस्तु नैव प्राप्तः । केवल मेतादृशदुःखसहनेन मरणमेव फलम् । नान्यत् , मरणाऽतिरिक्तं फलमेव न स्यादित्यपि चिन्तयेत्, कोऽपि साधुः देशकालादिपीडितः सन्निति ॥१२॥ मूलम्--संतत्ता केसलोएणं बंभचेरपराइया।
तत्थ मंदा विसीयंति मच्छा विटा व केयणे ॥१३॥ छाया-संतप्ताः केशलुंचनेन ब्रह्मवर्यपराजिताः ।
तत्र मन्दा विषीदन्ति मत्स्या विद्धा इव केतने ॥१३॥ आशय यह है-परलोक प्रत्यक्ष से प्रतीत नहीं होता और न उसका साधक कोई अनुमान आदि प्रमाण है । इसप्रकार परलोक तो प्राप्त नहीं है, इस दुःख को सहन करने का फल मृत्यु ही है, अन्य कुछ भी नहीं । देशकाल आदि से पीडिन कोई साधु इस प्रकार विचार करता है ।।। १२॥
शब्दार्थ – 'केसलोएणं-केशलुचनेन' केशलुश्चन से 'संतत्ता-सन्तप्ताः' पीडित बंभचेरपराइया-ब्रह्मचर्यपराजिता' और ब्रह्मचर्य से परा जित होकर 'तत्थ-तत्र' केशलंचन में दुर्बल 'मंदा-मन्दाः' भूर्ख पुरुष 'केयणे-केतने' जाल में 'विट्ठा-विद्धाः' फसी हुई 'मच्छा व-मत्स्याइव' मछली के जैसे 'विसी यति-विषीदंति' क्लेश का अनुभव करते हैं॥१३॥
આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે પરલકનું અસ્તિત્વ પ્રત્યક્ષ તે દેખાતું નથી, અને તેનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કરનાર કઈ અનુમાન આદિ પ્રમાણ પણ મોજૂદ નથી. આ રીતે પરલેકના સુખની પ્રાપ્તિ થવાની વાત તે દૂર રહી પણ આ દુઃખ સહન કરવાના ફલ રૂપે મૃત્યુને તે ચોકકસ ભેટવું પડશે ! મત સિવાય બીજું કોઈ પણ ફળ મળવાનું નથી ! દેશ, કાળ આદિથી પીડિત કોઈ સાધુ આ પ્રકારને વિચાર પણ કરે છે. ગાથા ૧૨
Autथ-'केसोएणं-केशलुंचनेन' श सुयनथी 'संतत्ता-सन्तप्ताः' भी मात पडायमान 'बंभचेरपराइया-ब्रह्मचर्यपराजिताः' मने ब्रह्मय था ५२२. छत ने तत्थ-तत्र' शयनमा दुम 'मंदा-मन्दाः' भूभ ५३५ 'केयणेकेतने' मा 'विट्ठा विद्धाः' सायेबी 'मच्छा व-मत्स्या-इव' मासीनीम 'विसीयंति-विषोदति' zaa अर्थात मना मनुल ३२ छ. ॥१३॥
શ્રી સૂત્ર કતાંગ સૂત્ર : ૨
