________________
५९६
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
द्यूतं कुर्वन् (कडमेव महाय) कृतमेव गृहीत्वा = कृतनामकस्थानमेव गृह्णाति ( णो ) कलि नकलि (नो तीयं) ना त्रैतं (नो चेव) नैव (दावरे ) द्वापरम् इति ||२३|| टीका
'अपराजिए' अपराजितः = यः कदाचिदपि पराजयं न प्राप्नोति, इत्थंभूतोsपराजितः 'कुसलेहि' कुशलैः कुशलः अक्षपाशनिपुणः कपर्देन रममाणः प्रथमार्थे तृतीया 'कूजए' कुजयः कुत्सिता जया यस्य सः द्यूतकार : 'जहा' यथा अक्खेहिदीवयं' अक्षैर्दीव्यत् = पाशैः कपर्दकैर्वा द्यतं कुर्वन् 'कडमेव गहाय' कृतमेव कृतनामक चतुर्थस्थानमेव गृह्णाति । 'णो कलिं' ने कलिं कलिं प्रथमस्थानं 'णो तीयं' नो तृतीयं 'नोचैव दावरं ' नैव द्वापरं नो तृतीयं न वा द्वितीयं स्थानं गृहीत्वा क्रीडति किन्तु चतुर्थस्थानमादायैव क्रीडति । यथा द्यूते निपुणो न केनापि पराजयं प्राप्नुवन् द्यूतकार : सर्वश्रेष्टं कृतनामकं चतुर्थस्थानमेव स्वीकरोति, न तु कलि द्वितीयं तृतीयं वो स्थानं स्थानको ग्रहण नहीं करता है, तथा तीसरे और दूसरे स्थान को भी ग्रहण नहीं करता है ||२३||
टीकार्थ
में कुशल कुजय या कौडियों से
कभी पराजय न प्राप्त करने वाला और पासे फेंकने अर्थात् निन्दनीय विजय पाने वाला जुआरी जैसे पासों से जुआ खेलता हुआ 'कृत' नामक चतुर्थ स्थान को ही ग्रहण करता है, कलि नामक प्रथम स्थान को ग्रहण नहीं करता है और न तृतीय, या द्वितीय स्थान को ग्रहण करके खेलता है किन्तु चतुर्थ स्थान को ग्रहण करके ही खेलता है । तात्पर्य यह है कि जुआ खेलने में निपुण और किसीसे पराजित न होने वाला जुआरी सर्वश्रेष्ठ कृत नामके चतुर्थ स्थान को ही स्वीकार करता પહેલા સ્થાનને પણ ગ્રહણ કરતા નથી અને ખીજા કે ત્રીજા સ્થાનને પણ ગ્રહણ કરતા नथी. ॥२३॥
- टीडार्थ -.
કદી પરાજય નહી પામનાર, પાસા ફેંકવામાં કુશળ અને કુય (નિન્જીનીયવિજય) પ્રાપ્ત કરનાર જુગારી પાસા અથવા કોડીઓ વડે જુગાર રમતાં “ 'त" नामना थोथा સ્થાનને જ ગ્રહણ કરે છે. કલિ નામના પહેલા સ્થાનને ગ્રહણ કરતા નથી અને ત્રીજા કે બીજા સ્થાનને પણ ગ્રહણ કરતા નથી. પરન્તુ કૃત નામના ચોથા સ્થાનને ગ્રહણ કરીને જ જુગાર ખેલે છે.
આ સ્થનનુ તાત્પર્ય એ છે કે જુગાર રમવામાં નિપુણ જિત નહીં થનારા જુગારી સર્વશ્રેષ્ઠ, કૃત નામના ચોથા કરીને જુગારના પાસા ફેંકે છે. તે કલિ નામના પહેલા
સ્થાનને
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૧
અને કોઇના દ્વારા પરા
સ્વીકાર
સ્થાનના જ અથવા બીજા કે ત્રીજા
