________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. २ उ. २ निजपुत्रेभ्यः भगादादिनाथोपदेशः ५३९
यदि कदाचित् चक्रवर्ती अपि साधु भवेत् । अथ च तस्यैव दासाऽनुदासोऽपि साधुर्भवेत् तदाऽपि स्वहीनमपि साधु नमस्कुर्यात् नत्वेवं विचारयेत्, यदहं पूर्व चक्रवर्ती आसम्, कथं मत्तो न्यूनमिमं नमस्करिष्ये, एवं न लज्जेत॥३॥
कस्यां स्थितौ विद्यमानेन साधुना मदलज्जे न विधेये इति दर्शयितुं सूत्रआह-सम अन्नयर, इत्यादि ।
मूलम्
समे अन्नयरंमि संजमे संसुद्धे समणे परिव्वए । जे आवकहा समाहिए दविए कालमकासी पंडिए॥४॥
छायासमोऽन्यतरस्मिन् संयमे संशुद्धः श्रमणः परिव्रजेत् । यो यावत्कथा समाहितः द्रव्यः कालमकार्षीत् पण्डितः॥४॥
यदि कदाचित् चक्रवर्ती भी साधु हो जाय और उस के दास का दास भी साधु हो जाय, तब भी अपने से हीन साधु को भी नमस्कार करे ! ऐसा विचार न करे कि में पहले चक्रवर्ती था तो अपने से हीन इस साधु को कैसे नमस्कार करूँगा । वह नमस्कार करने में लज्जा का अनुभव न करे ॥३॥
किस स्थिति में विद्यमान साधु को मद और लज्जा नहीं करना चाहिए, यह सूत्रकार दिखलाते हैं “समे अन्नयरंमि" इत्यादि।
शब्दार्थ-'संसुद्धे-संशुद्धः सम्यक् प्रकार से शुद्ध अर्थात् सकल अतिचार से रहित 'समणे-श्रमणः' तपस्वी साधु 'जे आवकहा-यो यावत्कथा' जीवन पर्यन्त 'समाहिए-समाहितः' शुभ अध्यवसाय रखता हुआ 'अन्नयरंमि-- अन्यतरस्मिन्' किसीभी 'संजमे-संयमे संयम स्थान में स्थित होकर अर्थात सत्रह प्रकार के संयम स्थानों में से कोई एक भी संयमस्थानको विना छोडे 'समे-सम:'
જે કદાચ કોઈ ચક્રવત્તી સાધુ બની જાય અને તેને દાસાનુદાસ પણ સાધુ બની જાય, તે તેણે તે સાધુને વંદણુનમસ્કાર કરતાં સંકેચ અનુભવે જોઈએ નહીં. તેણે એ વિચાર ન કરવો જોઈએ કે હું પહેલાં ચકવત્તી હતી, તે મારાથી હીન એવાં આ સાધુને શા માટે નમૂકાર કરૂં! તેને વંદણનમસ્કાર કરતાં તેણે શરમાવું જોઈએ નહીં. ગાથા ૩
કેવી સ્થિતિમાં રહેલા સાધુએ મદ અને લજજા નહી કરવા જોઈએ, તે સૂત્રકાર मता छ- 'सम अन्नयर" त्याह
शहाथ-'ससुद्धे-स शुद्धः' सभ्य प्रा२था शुद्ध अर्थात् स४७ मतियारथी हित 'समणे-श्रमण' तपस्वी साधु 'जे आवकहा-ये यावत्कथाः' वन पर्यन्त 'समाहिएसमाहितः' शुम मध्यवसाय राजते'अन्नयर मि-अन्यतरस्मिन्' ५ 'संजमे-संयमें સંયમ સ્થાનમાં સ્થિર થઈને અર્થાત્ સત્તર પ્રકારના સંયમ પૈકી એક પણ સંયમસ્થાનને છોડ્યા
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૧
