________________
४२६
सूत्रकृतासने वेपावच्चे २ इरियट्टाए ३ य संजमहाए ४। तह पाणवत्तियाए ५, छदं पुण धम्मचिंतए ६" ॥१॥
छाया-वेदना १ वैयावृत्त्यम् २ ईर्थाय ३ च संयमार्थाय ४.
तथा प्राणवृत्तिकायै ५ षष्ठं पुन धर्म चिन्तायै ६ ॥१॥ इति।च॥ एवं मुनिः ग्रहणैषणा-ग्रासैषणा-परिभोगैषणा दोषान् निवारयन् ज्ञानमदं तपोमदं च परिहरन् मानापमानभयमपनयन् संयमयात्रां निर्वहेदिति भावः ॥गा. ४॥
पुनरपि तेषामेव मतमाह-"लोगवायं" इत्यादि
. मूलम्लोगवायं णिसामिजो इहमेगेसिमाहियं । विपरीयपन्नसंभूयं अन्नउत्तं तयाणुय-॥५
छायालोकवादं निशामयेत् इह एकेषामाख्यातम् ।
विपरीतप्रज्ञासम्भूतमन्योक्तं तदनुगम् ॥५ इस प्रकार हैं-(१) वेदना (२)वैयावृत्य (३) ईर्यापथ (४) संयमपालन (५) प्राणरक्षा और (६) धर्मचिन्ता।
तात्पर्य यह है कि क्षुधा की वेदना को उपशान्त करने के लिये, आचार्य आदि की सेवा करने के लिये, ईर्यापथ की शुद्धि के लिए, संयमपालन के लिए प्राणों की रक्षा के लिए, और धर्मचिन्तन के लिये ही साधु को आहार ग्रहण करना चाहिए ।
अभिप्राय यह है कि मुनि ग्रहणैषणा, ग्रासैषणा और परिभोगैषणा संबंधी दोषों का निवारण करता हुआ तथा ज्ञानमद एवं तपोमद के वशीभूत होकर दूसरों को अपने से निम्नश्रेणी को समझकर उनका अपमान न करे ॥४॥
૫ કારણુ દોષ નીચેના છ કારણો વિના આહાર કરવાથી કારણ દોષ લાગે છે. ૧ વેદના ૨ વૈયાવૃત્ય, ૩ ઈર્યાપથ, ૪ સંયમપાલન, ૫ પ્રાણુરક્ષા ૬ ધર્મચિંતા
એટલે કે સુધાની વેદનાને ઉપૂશાન્ત કરવા માટે, આચાર્ય આદિની સેવા કરવા માટે નર્યાપથની શુદ્ધિને માટે, સંયમના નિર્વાહને મોટે, અને ધર્મ ચિન્તન કરવાની શક્તિ ટકાવી રાખવા માટે જ સાધુએ આહાર ગ્રહણ કરે જોઈએ
- તાત્પર્ય એ છે કે ગ્રહણષણ, ગ્રાઔષણ, અને પરિભષણ વિષયક દોષનું નિવારણ કરીને સાધુએ સંયમના નિર્વાહ નિમિત્ત નિર્દોષ આહાર જગ્રહણ કરજોઈએ તેણે પિતાના જ્ઞાન અને તપને મદદ કરીને અન્યને પોતાના કરતા હલકી શ્રેણીના માનીને તેમનું અપમાન કરવું જોઈએ નહીં કે ગાથા ૪ 1
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૧
