________________
समयार्थ बोधिनी टोका प्र. शु. अ. १ प्रकारान्तरेण बन्धस्वरूपनिरूपणम्
अथवा 'अन्नेहिं' अन्यैः=परैरपि 'घायए' घातयेत् । सोऽपि घातक एव, उक्तश्च“ अनुमंता विशसिता निहन्ताक्रयविक्रयी । संस्कर्ता चोपहर्ताच, खादकश्चेति घातकाः " ॥१॥
अष्ट प्रकारकास्ते घातका उपदिष्टाः । साक्षात्परंपरया वा हिंसायाः संपादकाः शरीरेण वचसा मनसा वा हिंसायाः कर्ता हिंसक एव । वा=अथवा - 'हणंतं' घ्नन्तं = मारयन्तमन्यम् ' अणुजाणार' अनुजानीयात् = अनुमोदयेत् = सुष्ठुकृतमिति मनसा प्रसंशयेदित्यर्थः । स कृतकारितानुमोदनादिभिः प्राणिनां प्राण
२९
पांच इन्द्रियाँ, तीन बल मनोबल, वचनबल, कायबल, श्वासोच्छवास और आयु, यह दस प्राण भगवान् ने कहे हैं। इनका वियोग करना हिंसा है ॥१॥ अथवा जो पुरुष दूसरों से हिंसा करवाता है, वह भी घातक ही कहलाता है । कहा है- "अनुमंता" इत्यादि ।
हिंसा का अनुमोदन करने वाला, मारने वाला, हनन करने वाला मांस का क्रय विक्रय करने वाला, उसे पकाने वाला परोंसने वाला और खाने वाला यह सब घातक - हिंसक है ||१||
वे घातक ( हिंसक ) आठ प्रकार के कहे गये हैं । साक्षात् या परम्परा से जो मन वचन या काय के द्वारा हिंसा का कत्ती है वह हिंसक ही है । अथवा जो मारने वाले का अनुमोदन करता है -' अच्छा किया ' इस प्रकार प्रशंसा करता है, वह कृत कारित और अनुमोदन आदि के द्वारा प्राणियों का प्राण अलग करके सैंकडों हजारों जन्मों तक कायम रहने
“पञ्चेन्द्रियाणि” इत्यादि -
पांच इन्द्रियो, ऋणु मण (मनोमन, वचनमण मने अयमन ), श्वासोश्वास, અને આયુ, આ પ્રમાણે ૧૦ પ્રાણુ ભગવાને કહ્યા છે. તે પ્રાણાનો વિયાગ કરવા તેનું नाभ ४ प्रशातियात (हिंसा) छे
-
અથવા – જે પુરુષ બીજા લેાકા દ્વારા હિંસા કરાવે છે, તેને પણ ઘાતક જ કહેવાય छे. अधुपगु छेडे - "अनुमता" इत्याहि -
हिंसानी अनुमोहना रनार, भारनार हुनन (हत्या) उरनार, मांसनो वेपार ४२नार, માંસને પકાવનાર, માંસ પિરસનાર, અને માંસાહાર કરનાર, આ બધાને ઘાતક જ अहेवाय छे. ॥१॥
તે ઘાતક (હિંસા) ના આઠ પ્રકાર કહ્યા છે. જે માણસ પેાતે જ મન, વચન અને કાયા દ્વારા હિંસાનો કર્તા હેાય છે તેને હિંસક જ ગણાય છે. અથવા જે પાતે હિંસા કરતા નથી, પણ હિંસા કરનારની અનુમેાદના કરે છે “ઘણું જ સારું કર્યું” આ પ્રકારે હિંસા કરનારની પ્રશ'સા કરે છે, તે કૃત, કારિત અને અનુમેાદના આદિ દ્વારા
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૧
