________________
मर्मप्रकाशिका टीका श्रुतस्कंध २ उ. १ सू. ८ पञ्चमं वस्त्रैषणाध्ययननिरूपणम् ७१५
क्षेत् यदि इच्छेत् वस्त्रम् आतापयितुं वा प्रतापयितुं वा-कश्चिद् वा प्रतापनां कर्तुम् अधिक वा प्रतापनां कर्तुं यदि वाञ्छे तर्हि तहप्पगारं वयं तथाप्रकाम् उपर्युक्तरूपं धोतं वस्त्रम् 'नो अणंतरहियाए जाव पुढवीए संताणए' नो अनन्तताहियाम्-अव्यवहितायाम्-व्यवधान रहितायाम् सार्द्ध पृथिव्याम् संतानायाम्-शीतोदकयुक्तायामित्यर्थः 'आयाविज्ज वा पयाविज्ज या' आतापयेद् वा प्रतापयेद् वा, तथाविधोदकादि सम्बद्धपृथिव्युपरिवस्त्रस्यातापने प्रतापने चा अफायिकादि जीवहिंसासंभवेन संयमविराधना स्यात, किञ्च से भिक्खू वा मिक्खुणी अपने वस्त्र को धूप-तरका में आतापन करने के लिये तथा प्रतापन करने के लिये इच्छा करे तो 'तहप्पगारं वत्थं' उस प्रकार के वस्त्र को 'णो अणंतरहियाए' अनन्तरहित अर्थात् व्यवधान शन्य 'जाव पुढवीए संताणए' यावत् पृथिवी कायिक सन्तान परम्परा वाले प्रदेश में 'आयाविज्ज वा पयाविज्ज वा' आतापित तथा प्रतापित नहीं करे क्योंकि इस तरह व्यवधान शून्य पृथिवीकायिक प्रदेश में वस्त्र को सुखाने से पृथिवीकायिक जीवों की हिंसा होने से संयमकी विराधना होगी इसलिये संयम पालन करने वाले साधु और साध्वी पृथिवी के ऊपर कुछ दूसरे वस्तु को रख कर ही उस पर अपने वस्त्र को सुखावे, जिससे संयम की विराधना न हो, इसी प्रकार साधु और साध्वी अन्तरिक्ष अर्थात् आकाश के मध्य में भी स्तम्भादि के ऊपर भी यदि वह स्तम्भादि खूब मजबूत से नहीं गाडा गया हो या हिलता डोलता हो अथवा टेढा मेढा ही जिस किसी भी तरह रखदिया हो इस तरह के अन्तरिक्ष आकाश में खड़े किये गये स्तम्भ पर या गृह के धरन वगैरह पर या उदूखल अर्थान् मलिथम पर या दूसरे किसी भी इस प्रकार के भाट , प्रतापन ४२५॥ माटे विया२ 3रे तो 'तहप्पगार वत्थं नो अणंतरहियाए' में
२ना वस्त्रने अनन्तति अर्थात् व्यवधान १२ 'जाव पुढवीए संताणए' यावत् पृथ्वीय संतान ५२५२। प्रदेशमा 'आयाविज्ज वा पयालिज्ज वा' मातापित , प्रताપિત કરવા નહીં કેમ કે એ રીતે વ્યવધાન વગરની જમીન પર વસ્ત્ર સુકવવાથી પૃથ્વી કાયિક જીવેની હિંસા થવાથી સંયમની વિરાધના થાય છે. તેથી સંયમનું પાલન કરવા વાળા સાધુ કે સાધ્વીએ જમીન પર કોઈ બીજી વસ્તુ રાખીને જ તેના પર પિતાના વરો સુકવવા. કે જેથી સંયમની વિરાધના થાય નહીં એજ પ્રમાણે સાધુ કે સાધ્વી આકાશમાં ખંભાદિની ઉપર પણ જે તે ખંભાદિ ખૂબ મજબૂતાઈથી ખેડેલ ન હોય તે અથવા હલતો ડોલતે હોય તે અગર વાંકેચુકો જેમ તેમ ઉભું કરી દીધેલ હોય તે એ રીતે અંતરિક્ષમાં ઉભા કરવામાં આવેલ સ્તંભ પર કે ઘરના છજાની ઉપર કે તેવા પ્રકારના અદ્ધર રહેલ તમ્માદિની ઉપર પિતાના વસ્ત્રોને સુકવવા નહીં. કેમ કે એ રીતે હલતા ડેલતા. ખંભાદિ પર વસ્ત્રને સુકવવાથી પડી જવાની સંભાવના રહે છે. તેથી આ રીતે અદ્ધર રહેલ સ્તસ્માદિની ઉપર વસ્ત્રને સુકવવાથી સંયમની વિરાધના થાય છે.
श्री सागसूत्र :४