________________
श्रुतस्कन्ध. १ धूताख्यान अ.
उ. ५
देहस्तमुदुर्बलशरीरा रागद्वेषरहितश्चेति । यद्वा-यथा फलकमुभयतो वास्यादिनाऽवकृष्यमाणमवकृष्टं च सत् शयनोपयोगि फलकं लेखनोपयोगि पट्टिकाख्यं वा संपद्यते तथा मुनिर्बाह्याभ्यन्तरेण तपसा वहिरन्तश्चात्मानमवकर्षति, तत्रानुकूलपतिकूलपरिषहोपसहिः शरीरमन्तस्तु कर्म अवकृष्यमाणं सदात्माऽवकृष्टो भवति, वास्यादिशस्त्रेण वक्ष्यमाणः कशावेत्रादिना ताड्यमानो वा कर्मत्रोटनान्नो निर्वेदं प्राप्नोति ।
३५७
यद्वा - ' फलकावस्थायी ' इति छाया । दुर्वचनवास्यादिभिस्तक्ष्यमाणोऽपि कुल्हाडी वगैरह से छीले जानेपर और घिसे जानेपर पतला और चिकना हो जाता है और शयन करने के काममें तख्तरूपसे और लिखने पढने के काममें पट्टीरूपसे आता है, उसी प्रकार मुनि बाह्य और आभ्यन्तर तपोंद्वारा बाहर और भीतर से अपने आपको क्रुश कर देता है, अनुकूल, प्रतिकूल परीषह और उपसर्गों के जीतनेसे बाहरमें उसका शरीर और भीतर में aafa बंधन शिथिल हो जाते हैं, ऐसी अवस्थामें वह आत्मा उन कर्मों के बंधन से शिथिल - हल्का हो जाता है । पहिले कर्मों के बंधनका जितना भार उस पर था उसके शिथिल होने पर आत्मा भी पहिलेकी अपेक्षा उस भारके शिथिल होते ही स्वयं अपने आपको बिना बोझके अनुभव करने लगता है। क्रम २ से जब वह कर्मोंका शिथिल हुआ बंधन बिलकुल नष्ट होने लगता है तब वह आत्मा कर्मों के टूटते समय कुल्हाडी आदि शस्त्र से काटे जाने पर या कशा-कोडा और वेत्र आदिसे ताडित होने पर भी वेदखिन्न नहीं बनता है ।
अथवा - "फलगावयट्ठी" की संस्कृत छाया 'फलकावस्थायी' भी होती અને ઘસવાથી લીલું થાય છે અને સૂવા માટે પાટના રૂપમાં અને લખવા–પઢવાના કામે પટ્ટીરૂપમાં ફેરવાય છે, એ જ રીતે મુનિ બાહ્ય અને અંદરના તપથી પાતે પેાતાની જાતને દુખળી બનાવી દે છે.અનુકૂળ-પ્રતિકૂળ પરિષદ્ધ અને ઉપસને જીતવાથી બહારમાં એનું શરીર અને અંદરમાં કર્મોનાં ખંધન છુટી જતાં એને આત્મા હલ્કો બની જાય છે. પ્રથમ કર્મોનાં ધનના જેટલેા ભાર તેના ઉપર હતા તે દૂર થતાં અને બહારનાં બંધન પણ હટી જતાં સ્વયં પોતે પેાતાને ખેાજારહિત માને છે. ક્રમ ક્રમથી કર્મોના એજ હલકા બને છે, અને બંધન તુટતાં તુટતાં સાવ નિર્મૂળ બને છે, ત્યારે આત્મા ખીલી ઉઠે છે. ખેદ્યનુ નામિનશાન સરખુ રહેતું નથી.
अथवा -- “ फलगावयट्ठी "नी संस्कृत छाया फलकावस्थायी पशु थाय छे. येना
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૩
