________________
श्रुतस्कन्ध. १ लोकसार अ. ५. उ. ३ पार्श्वस्थादिभिः आद्रर्यमाणैः पुत्राधभिष्वङ्गप्रेम्णा आक्रियमाणैः; अपरं च गुणास्वादैः गुणेषु-शब्दादिषु आस्वादः अभिरुचिर्येषां ते गुणास्वादास्तैः, एवं वक्रसमाचारैःवक्रा-कुटिलः समाचार: अनुष्ठानं वर्तनमिति वा येषां ते वक्रसमाचारास्तैःमायानिकृतिमद्भिः, किश्च प्रमत्तैः निद्रादिपञ्चविधप्रमादवद्भिः ‘अगारमावसद्भिः, अगारं-गृहम् 'आवसद्भिः '-आ-समन्तादतिगृद्धया वसद्भिः-गृहवासिभिः, एतादृशैः पुरुषैरेतत्सम्यग्ज्ञानरूपमौनानुष्ठानं विधातुं न शक्यं भवति । केनेदं मौनानुष्ठानं कर्तुं शक्यमित्याह-'मुनिः' इत्यादि । मुनिः शिथिलादिपूर्वोक्तविशेषणवर्जितः संयमी मौनं सर्वसावधव्यापारपरित्यागरूपं मुनिभावं समादाय-सम्यसे नहीं समाचारित हो सकता है। जो शिथिल हैं-मन्दपरिणामी होनेसे कमजोर-संयम या तप आराधनमें धैर्य एवं दृढता से रहित हैं ऐसे अवसन्न पार्श्वस्थ-आदिकों से, पुत्रादिकों में जिनके ममत्व परिणाम जाग्रत है अतएव उससे जिनका अंतःकरण भीजा-अतिशय मुग्ध बना हुआ है ऐसे आर्दीक्रियमाण-अत्यन्तमोही मानवोंसे, शब्दादिक विषयों में जिनकी रुचि लवलीन है, वे गुणस्वादी हैं ऐसे गुणस्वादियों से, वक्रसमाचारवालों-जिनका अनुष्ठान अथवा वर्तन कुटिल है ऐसे मायावी मनुष्यों से, निद्रादिक पंचप्रमाद सेवन करनेवालों से, और जो गृहमें अत्यंत गृद्धता से रहते हैं ऐसे गृहवासी गृहस्थों से कभी भी यह मुनिकर्म सेवित नहीं हो सकता है । इस मौनको कौन आचर सकता है ? इसके लिये “ मुनिर्मौनं समादाय धुनीयात् कर्मशरीरकम्" सूत्रकार यह कहते हैं अर्थात्-उपयुक्त इन शिथिलादिक विशेषणोंसे जो रहित हैं ऐसे संयमी मनुष्य ही सर्वसावधव्यापार का परित्यागरूप मुनिभाव-मौन का अच्छी નથી. જે શિથિલ છે--મંદ પરિણામી હોવાથી કમર-સંયમ યા તપ આરાધનામાં ધર્મ તેમજ દઢતાથી રહિત છે એવા અવસન્ન પાર્શ્વસ્થ–આદિકોથી, પુત્રાદિકોમાં જેનું મમત્વ પરિણામ જાગ્રત છે માટે તેનાથી જેનું અન્તઃકરણ ભીંજાએલુંઅતિશય મુગ્ધ બનેલું છે એવા આદ્રક્રિયમાણ–અત્યંત મોહી માનવોથી, શબ્દાદિક વિષયમાં જેની રૂચી લવલીન છે તે ગુણસ્વાદી છે એવા ગુણસ્વાદીઓથી, વક સમાચારવાળા–જેનું અનુષ્ઠાન અને વર્તન કુટીલ છે એવા માયાવી મનુષ્યોથી, નિદ્રાદિક પાંચ પ્રમાદ સેવન કરવાવાળાથી, અને જે ઘરમાં ઘણી આસકિતથી રહે છે એવા ઘરવાસી ગૃહસ્થોથી કયારેય પણ આ મુનિ–કમસેવિત થઈ શકતું नथी. २मा भौनने ओए। मायरी श छ ? २॥ भाटे “ मुनिर्मानं " त्याह સૂત્રકાર કહે છે, અર્થા–ઉપર મુજબના એ શિથિલાદિક વિશેષણથી જે રહિત છે એવા સંયમી મનુષ્ય જ સર્વ સાવદ્ય વ્યાપારના પરિત્યાગરૂપ મુનિભાવ-મૌનને સારી
श्री. मायाग सूत्र : 3
