________________
६३२
आचारागसूत्रे ये तु आर्यास्ते किं वदन्तीति शिष्यजिज्ञासायामाह- तत्थ जे' इत्यादि ।
मूलम्-तत्थ जे आरिया ते एवं वयासी-“से दुद्दिष्टं चभे, दुस्सुयं च भे, दुम्मयं च भे, दुविण्णायं च भे, उड्ढं अहं तिरियं दिसासु सवओ दुप्पडिलेहियं चभे; जंणं तुब्भे एवं आइक्खह, एवं भासह, एवं परूवेह, एवं पण्णवेह-सवे पाणा ४,हंतवा ५, इत्थ वि जाणह नत्थित्थ दोसो” अणारियवयणमेयं ॥ सू० ९॥ ___ छाया-तत्र ये आर्यास्त एवमवादिषुः-तद् दुर्दृष्टं च वः, दुःश्रुतं च वः, दुर्मतं च वः, दुर्विज्ञातं च वः, ऊर्ध्वम् अधः तिर्यग् दिशासु सर्वतः दुष्पतिलेखितं च वः, यत् खलु यूयमेवम् आख्याथ, एवं भाषध्वे, एवं प्ररूपयथ, एवं प्रज्ञापयथ-सर्वे प्राणाः ४ हन्तव्याः ५। अत्रापि जानीत, नास्त्यत्र दोषः।" अनार्यवचनमेतत्। मु० ९॥
टीका--ये देशतो भाषातश्चारित्रतश्चार्यास्ते, तत्र उक्तविषये, एवं वक्ष्यमाणप्रकारेण अवादिषुः उक्तवन्तः-'तद् दुर्दृष्टं च वः' इत्यादि । युष्माभिर्यदुक्तं- तद् दृष्टं च नः' इति, तद् वा-युष्माकं युष्मदाचार्याणां वा दृष्टं दुदृष्टम्= रीत की अनार्यसंज्ञा है। ये क्रूरकर्मी होते हैं। यह प्राणियों के पीडाकारक समस्त पूर्वोक्त कथन इन्हीं अनार्यों का प्रतिपादित किया हुआ है।
यदि यह पूर्वोक्त समस्त धर्मविरुद्ध कथन अनार्यों का है तो फिर आर्यों की मान्यता कैसी है ? इस प्रकार शिष्यकी जिज्ञासा का समाधान किया जाता है-'तत्थ जे आरिया' इत्यादि। ___इस पूर्वोक्त कथनमें आर्यों की इस प्रकार की प्रत्युत्तररूप मान्यता है, अर्थात्-देश से, भाषा से और चारित्र से जो आर्य हैं उनका इस प्रकार का कथन है कि-आपने व आपके आचार्यों ने जो देखा है, जो અનાર્ય સંજ્ઞા છે. તે કુરકમી હોય છે. પ્રાણીઓને માટે પીડાકારક આ સમસ્ત પૂર્વોક્ત કથન આ અનાર્યોના જ પ્રતિપાદિત કરેલાં છે. જે સૂટ ૮ !
આ પૂર્વોક્ત સમસ્ત ધર્મવિરૂદ્ધ કથન અનાર્યોના છે તે પછી આર્યોની मान्यता ठेवी छ ? २ प्रारनी शिष्यनी शतुं समाधान ४२ छ-'तत्थ जे आरिया' त्यादि.
આ પૂર્વોક્ત કથનમાં આર્યોની આ પ્રકારની પ્રત્યુત્તરરૂપ માન્યતા છે, અર્થાત-દેશથી ભાષાથી અને ચારિત્રથી જે આર્ય છે તેનું આ પ્રકારનું કથન છે કે–તમે તમારા આચાર્યોએ જે દેખ્યું છે, સાંભળ્યું છે, માન્યું છે અને જે
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
